Tuesday, May 31, 2005
Becoming a UP Mountaineer - The Induction Climb
wrote this 30 oct 2002, the day after i came from the major climb where i became a up mountaineer...
FOUR DAYS AND FOUR NIGHTS...'Yan ang tagal na inabot ng October Induction ng Mga Elvis sa Mt. Tapulao (High Peak), Zambales...PAKINGSHET!Para akong si Tarzan when I arrived sa apartment ko ng Monday, around10 pm...Parang bago lahat, masyadong maliwanag 'yung mga ilaw,masyadong mahina 'yung agos ng tubig mula sa gripo at masyadong maraming semento...Nakaka-disorient pala ang sibilisasyon kapag matagal ka na sa bundok.
Lucky Thirteen ang Elvis na umakyat: Si Coach Kiko, Van, Jasper, Diwa, Cel, Cos, Louella, Aiko, Doven, Niña, Diana, Marko and I.Meron ding galing sa previous batches na ngayon lang nagpa-induct: si Gian Gianan (babaeng may pinakamalambot na kamay), si TroyLacsamana (ang papalit kay Jody Foster sa pelikulang Panic Room), siJun-Jun (kapatid ng older member na si Je, at maalat magtimpla ng giniling - although na-appreciate ko ang luto niya), at si Ram (ang lalaking nagtatanggal ng pantalon everytime magri-river crossingwhich is all the time)...Needless to say, colorful characters din ang mga nakasabay naming na-induct...Sixteen naman ang members kasama nasina Pres/TL Jessie, ATL Richie, Tailman Danny, Sir Nilo, at mga love ng Elvis na sina Jorge and Kerwin aka Irog.
Looking forward ang lahat siyempre sa Multi-Day, Major, OctoberInduction Climb na'to ng Batch Tutan2 sa tinatawag sa "Poor Man's Pulag" kasi singhirap pero 'di singmahal! Hay, naku! Parang isang road trip/adventure movie, starting slow ang story...Except sa mala-Backpacking Station sa Skills Test ang inspection sa Victory Liner(as in kelangang mong tanggalin lahat-lahat!) uneventful ang midnight trip to Zambales...Pagdating dun, may registering sa military headquarters, breakfast sa isang tindahan, stretching and start trekking na...Mamaya pa ang plot twist...
DAY 1 OCT 25 FRI
Traditional trail ang dinaanan naming matarik, mabato at halos walang shade. Siyempre mainit na mainit! Nine hours din kaming nag-trek saDante's Inferno: du'n sa Circle na pinaparusahan ang mga lakwatsero'tbulakbol (parang kaming lahat na hindi nag-work para pumunta sa clmb na'to). You will walk endlessly and every steep turn you will think andun na ang campsite only to find another steep incline. Maraminang tumirik rito na members, ha! Pati 'yung 10-year old kid na anak ng aming Manong Guide e nagsuka (although hindi dahil sa init, kundi dahil sa katakatawan - mantakin ba namang kainin ang lahat ng alukin sa kanya)...
Pero in fairness, paganda naman nang paganda ang view...Sa simula puro bato lang at talahib ang makikita mo pero sa taas pine trees na saka kapantay mo na ang clouds...Para kang nasa Camp John Hay,although hindi polluted ang hangin...Needless to say maginaw sacampsite. At ang hangin malupet! Ang tunog akala mo bumabagyo pero hangin lang na maginaw! Later on, malalaman naming ang normal Induction Climb e dalawang araw inaakyat 'yung trinek namin ng one day, tapos bababa na ulet...Pero this time, simula pa lang 'to...Simula pa lang ng DREADED DAY 2!!!
DAY 2 OCT 26 SAT (nai-imagine n'yo ba'yung tunog ng keyboards kohabang tina-type ko'yong heading na'to??? parang pelikula, no? taktak tak)
Bukod sa kakaibang hilik ni Coach Kiko nung gabi na dinig pa ni Diwa sa kabilang tent - maayos naman ang tulog naming lahat. Malamig kasi! Before breakfast in-assault na namin ang summit which begins with a steep climb sa gilid ng bundok. Tapos pumasok kami sa isang masukal na gubat - think Pinagheneralan pero drier and less matinik ang plants. Then we finally reached the summit. Meron pa ngang crater dun na supposed to be pundasyon ng isang tower, at sa loob ng crater may mga lumang drum, mga helicopter fuel daw ang dating laman noon...Ganda ng view!
Jessie made us observe three minutes of silence para raw makita namin ang perfect answer sa tanong na "bakit kayo umaakyat ng bundok?" During those three minutes in-open lang namin ang aming senses, tinanaw ang mga karatig na bundok, 'yung South China Sea sa horizon, 'yung Mt. Arayat which looks a lot likeFuji sa pictures...nilanghap ang cool breeze, ang smell ng dew sa grass...nilasahan ang wild berries...tiniis ang urge na jumerbs...Again, napaka-quaint na namang simula ito to what will become one of the - if not the most difficult part of the climb...
Ewan ko ba, pero naapektuhan yata ng altitutde ang hearing naming lahat dahil we ventured with not much trail water. On the average, mga isang litro lang ang baon namin. I had 3 1/2 pero agad namang naubos. Sabi kasi may madadaanang water source sa lunch stop namin. Parang Baguio ang binababaan namin, mga mga pine trees, grass at minsan may mga bato...tricky 'yung grass kasi minsan akala mo lupa na ang nasa ilalim niya 'yun pala patibong pa...so hindi ka ngayon maka-trek with confidence.
May tama na sa tuhod si Diwa by this time. Walang problema sa kanya ang pag-akyat pero sobrang nagga-grind ang mga buto sa tuhod niya kapag pababa ang motion niya - eh, malas na halos puro pababa! Nagka-muscle cramps na rin si Cos, si Marko lumusot ang paa sa gitna ng dalawang bato at nagalusan, si Aiko nakita kong nag-dive mula sa isang bato at lumanding nang pahiga - suwerte lang at one of the rarest soft spots ang binagsakan niya...
Bythe first rest stop after lunch, tumataas na ang halaga ng tubig! Eh, sa tumitinding sikat ng araw as we descend, lalo kaming nauuhawat komokonti ang aming water supply...By the time we reached the top of the short rock wall, wala na kaming tubig! Si Louella nga nahilu-hilo na...We were all tired and dehydrated...
Malayung-malayo pa ang plateau-ridge na tine-trek namin na paakyat-baba-akyat-baba, mabato pa at ma-congon, mabagal na kami sa dehydration, lumulubog na araw...Dumating na sa point na nakatigil na kaming lahat sa anumang lilim na meron dahil meron na raw nakarating sa campsite at babalikan kami with fresh water supply...pero it never came so we decided to go down the last ridge to the river, kung saan malapit na RAW ang campsite...Du'n kami inabot ng gabi...
GHOST STORY
Minutes bago tuluyang mag-gabi, nag-"ready headlamps" na kami. Ako ang pinauna sa grupo naming nahuhuli kasi ako ang unang may headlamp...Nasa likod ko sina Niña, Gian, Marko, Coach, etc...Sinundan ko 'yung trail pero masyadong abrupt at matataas ang drops dito kaya sumisigaw ako sa mga nakasunod sa'kin (some meters behind) kung tama ba'tong dinadaanan ko. Then may nakita akong shadowy male figure na naka-backpack na may nilikuang puno at tuluyang nawala. Sinabi ko pang, "ay! tama may nakita ako, eh." Pero hindi ko masundan 'yung direction ng figure (shet! kinikilabutan ako as I write) so parang nag-detour ako konti, pero aiming pa rin for the trail where I saw the guy...hanggang sa wala ng trail. Matagal din kaming tumigil run. Pati mga members aminadong wala ng trail. Through pito at mga sigaw, sinundo kami nina Jessie at Noelle. From where we were, kelangang umakyat sa isang matarik na rock to get to back sa trail - exactly where i saw the figure walking and disappear into the shadows...pero wala namang nauuna sa'min na ganun kalapit,eh...and up to now wala akong ma-pinpoint sa team na kawangis n'ya...I'd like to think na guarding angel 'yon, leading us to the right direction...or baka multo...
Natapos ang dry spell ng isa na namang buong araw ng trekking nang tumawid kami sa malamig na malamig na ilog (siyempre binababasa talagang sadya ang mga inductibles), konting akyat, konting lakad sa cogon at campsite na...Everyone was tired, sabik sa tubig,hungry...in a corner nakita ko pang naka-tight embrace sina Cos at Cel tapos pumunta sila sa may talahiban tapos pagbalik nila inaayus-ayos nila'ng clothes nila...ay! imagination ko na lang pala 'yun kasi i was feeling wet outside and dry inside by that time, eh...May pinasa-pasa ng gin at rum panlaban ginaw. Declared na members na rin kami that night pero kinaumagahan na lang daw ang formal rites. We were also urged to attend the socials na OK naman kasi at least nalimutan mo'yung putang inang trek na'yan...hay! nakaka-relieve sabihin - putang ina...ulitin nga natin...putang ina...umalaut
DAY 3 OCT 27 SUN
Yehey! Pauwi na kami! Last trekking day at madali na lang. Walang problema sa water source dahil katabi lang namin ang ilog na napakalinaw, napakaganda, napakalinis at malamig at manamis-namis angtubig! SARAP! Dis is Da Layf!!! Siyempre pa, earlier that morning e formally na kaming na-induct sa tinatawag ni Casper na "best and toughest mountaineering club in thePhilippines!" Proud moment talaga 'yun. Parang nabura lahat ng hirap! Sarap talaga! We share that moment with all the other Elvis na hinihintay na lang naming magpa-induct! At kinomend pa nila ang ating unity as a batch, at ang ating tatag na nakayanan daw namin ang kakaibang induction climb na'to! MABUHAY ANG UP MOUNTAINEERS!
Nung lunch stop may "Swimming Across the River, Against the CurrentChallenge." Wala lang, we can afford not to conserve our energies dahil yakang-yaka na lang 'to...Every rest stop is almost always a bath stop as well...Ganun ka-leisurely...Pero that is not to say na wala siyang challenge. Meron ding mga river crossing at kataku-takot na mga rock climbing na mate-test talaga ang agility mo at galing mong magmaka-Spiderman sa pagdikit sa surfaces...By this time pati si Sir Nilo nagka-injury na rin. Dun na lang sa last part talagang nawalan ako ng power.
May hulinghagos from the river trail. Sobrang tarik. Simula pa lang may mataas na bato na tumapak na kami sa likod ni Danny para lang maakyat namin...Tapos sobra na nga niyang tarik, exceptionally matatalim pa'yung mga cogon. At ang mga bato, loose! Kahit 'yung malalaking akala mo matibay na planted sa lupa e bigla na lang guguho! Sa may bandang taas nga e biglang nagsisisigaw itong si Rowan na nauuna sa'kin! May natapakan pala siyang malaking bato na gumulong at tatama sa'kin. Buti na lang nag-detour bago pa lumapit sa mukha ko...Sa pag-aakyat ng matarik na bundok na'to inabot na naman kami ng yet another sunset...
Pero tuloy pa rin ang pag-climb dahil 'pag na-reach mo na'yung top, matarik na pababa naman ang sasalubong sa'yo. ThankGod for bamboo dahil siya ang naging lifesaver naming kapitan. Bahala nang hindi mo makita ang tinatapakan mo sa dilim basta nakakapit ka sa mga kawayan, OK na! Dito rin lumabas ang pagiging paranoid ni Troy. Palibhasa kasi nawalang mag-isa the previous night kaya ngayon e sigaw nang sigaw to make sure na meron siyang sinusundan. Kanya-kanya naman kaming alalayan at pep talk sa pagte-trek sa dilim...Tutal malapit na lang at uuwi na kami e...Finally, we reached the river trail sa kabila! Yahoo! But then, some four hourspa pala before we reach town...Ma-e-extend ng isang araw ang climb...
Bivouac and drama ng karamihan. Kanya-kanyang hanap ng puwesto sabatuhan. Doon na lang magpapalipas ng gabi. Nakahubad na lang akong humiga sa bato at jacket na lang ang kumot. Ayoko ng maglabas ngearth pad at makapal na kumot kasi mabilisan lang the next day...Ang usapang 530 lalarga na! Once in a while lumiliwanag 'yung sky sa kidlat...We all said silent prayers na sana hindi na lang umulan...'Yun na lang ang ayaw naming ma-experience sa climb na'to na biruan ng mga older members (take note members na rin kami by this time) na andito na lahat-lahat, may explo, may rescue, may rockclimbing, river crossing, river trekking, etc etc etc...
DAY 4 OCT 28 MON
Eto talaga last day na'to...sana...Buti na lang pala we decided to spend the night kasi kung tinuloy pa namin 'to that night, eh, mas mahirap. Instead of four hours as estimated ni Jessie last night, some six hours pa kaming nag-trek.Plus 'di yata biro ang mag-river trekking nang ang tingin mo sa river e isang itim na flat surface na hindi mo alam kung gaano kalalim at kung ano ang surprises sa baba, 'di ba? At least nung umaga, na-a-appreciate mo'yung ganda ng ilog, nakikita mo'yung rock formations...Bawi-bawi pa rin ang pagod mo sa view kumbaga. May mgawaterfalls pa...Nakakanta pa kami while trekking...Pero the fact remains na four days at four nights kaming magkakasama.
Tama si, Cel, talagang test of camaraderie and love ang climb na'to...Well, at least now I can proudly say I've been there,I've done that and, yes, I'm definitely doing it again!
FOUR DAYS AND FOUR NIGHTS...'Yan ang tagal na inabot ng October Induction ng Mga Elvis sa Mt. Tapulao (High Peak), Zambales...PAKINGSHET!Para akong si Tarzan when I arrived sa apartment ko ng Monday, around10 pm...Parang bago lahat, masyadong maliwanag 'yung mga ilaw,masyadong mahina 'yung agos ng tubig mula sa gripo at masyadong maraming semento...Nakaka-disorient pala ang sibilisasyon kapag matagal ka na sa bundok.
Lucky Thirteen ang Elvis na umakyat: Si Coach Kiko, Van, Jasper, Diwa, Cel, Cos, Louella, Aiko, Doven, Niña, Diana, Marko and I.Meron ding galing sa previous batches na ngayon lang nagpa-induct: si Gian Gianan (babaeng may pinakamalambot na kamay), si TroyLacsamana (ang papalit kay Jody Foster sa pelikulang Panic Room), siJun-Jun (kapatid ng older member na si Je, at maalat magtimpla ng giniling - although na-appreciate ko ang luto niya), at si Ram (ang lalaking nagtatanggal ng pantalon everytime magri-river crossingwhich is all the time)...Needless to say, colorful characters din ang mga nakasabay naming na-induct...Sixteen naman ang members kasama nasina Pres/TL Jessie, ATL Richie, Tailman Danny, Sir Nilo, at mga love ng Elvis na sina Jorge and Kerwin aka Irog.
Looking forward ang lahat siyempre sa Multi-Day, Major, OctoberInduction Climb na'to ng Batch Tutan2 sa tinatawag sa "Poor Man's Pulag" kasi singhirap pero 'di singmahal! Hay, naku! Parang isang road trip/adventure movie, starting slow ang story...Except sa mala-Backpacking Station sa Skills Test ang inspection sa Victory Liner(as in kelangang mong tanggalin lahat-lahat!) uneventful ang midnight trip to Zambales...Pagdating dun, may registering sa military headquarters, breakfast sa isang tindahan, stretching and start trekking na...Mamaya pa ang plot twist...
DAY 1 OCT 25 FRI
Traditional trail ang dinaanan naming matarik, mabato at halos walang shade. Siyempre mainit na mainit! Nine hours din kaming nag-trek saDante's Inferno: du'n sa Circle na pinaparusahan ang mga lakwatsero'tbulakbol (parang kaming lahat na hindi nag-work para pumunta sa clmb na'to). You will walk endlessly and every steep turn you will think andun na ang campsite only to find another steep incline. Maraminang tumirik rito na members, ha! Pati 'yung 10-year old kid na anak ng aming Manong Guide e nagsuka (although hindi dahil sa init, kundi dahil sa katakatawan - mantakin ba namang kainin ang lahat ng alukin sa kanya)...
Pero in fairness, paganda naman nang paganda ang view...Sa simula puro bato lang at talahib ang makikita mo pero sa taas pine trees na saka kapantay mo na ang clouds...Para kang nasa Camp John Hay,although hindi polluted ang hangin...Needless to say maginaw sacampsite. At ang hangin malupet! Ang tunog akala mo bumabagyo pero hangin lang na maginaw! Later on, malalaman naming ang normal Induction Climb e dalawang araw inaakyat 'yung trinek namin ng one day, tapos bababa na ulet...Pero this time, simula pa lang 'to...Simula pa lang ng DREADED DAY 2!!!
DAY 2 OCT 26 SAT (nai-imagine n'yo ba'yung tunog ng keyboards kohabang tina-type ko'yong heading na'to??? parang pelikula, no? taktak tak)
Bukod sa kakaibang hilik ni Coach Kiko nung gabi na dinig pa ni Diwa sa kabilang tent - maayos naman ang tulog naming lahat. Malamig kasi! Before breakfast in-assault na namin ang summit which begins with a steep climb sa gilid ng bundok. Tapos pumasok kami sa isang masukal na gubat - think Pinagheneralan pero drier and less matinik ang plants. Then we finally reached the summit. Meron pa ngang crater dun na supposed to be pundasyon ng isang tower, at sa loob ng crater may mga lumang drum, mga helicopter fuel daw ang dating laman noon...Ganda ng view!
Jessie made us observe three minutes of silence para raw makita namin ang perfect answer sa tanong na "bakit kayo umaakyat ng bundok?" During those three minutes in-open lang namin ang aming senses, tinanaw ang mga karatig na bundok, 'yung South China Sea sa horizon, 'yung Mt. Arayat which looks a lot likeFuji sa pictures...nilanghap ang cool breeze, ang smell ng dew sa grass...nilasahan ang wild berries...tiniis ang urge na jumerbs...Again, napaka-quaint na namang simula ito to what will become one of the - if not the most difficult part of the climb...
Ewan ko ba, pero naapektuhan yata ng altitutde ang hearing naming lahat dahil we ventured with not much trail water. On the average, mga isang litro lang ang baon namin. I had 3 1/2 pero agad namang naubos. Sabi kasi may madadaanang water source sa lunch stop namin. Parang Baguio ang binababaan namin, mga mga pine trees, grass at minsan may mga bato...tricky 'yung grass kasi minsan akala mo lupa na ang nasa ilalim niya 'yun pala patibong pa...so hindi ka ngayon maka-trek with confidence.
May tama na sa tuhod si Diwa by this time. Walang problema sa kanya ang pag-akyat pero sobrang nagga-grind ang mga buto sa tuhod niya kapag pababa ang motion niya - eh, malas na halos puro pababa! Nagka-muscle cramps na rin si Cos, si Marko lumusot ang paa sa gitna ng dalawang bato at nagalusan, si Aiko nakita kong nag-dive mula sa isang bato at lumanding nang pahiga - suwerte lang at one of the rarest soft spots ang binagsakan niya...
Bythe first rest stop after lunch, tumataas na ang halaga ng tubig! Eh, sa tumitinding sikat ng araw as we descend, lalo kaming nauuhawat komokonti ang aming water supply...By the time we reached the top of the short rock wall, wala na kaming tubig! Si Louella nga nahilu-hilo na...We were all tired and dehydrated...
Malayung-malayo pa ang plateau-ridge na tine-trek namin na paakyat-baba-akyat-baba, mabato pa at ma-congon, mabagal na kami sa dehydration, lumulubog na araw...Dumating na sa point na nakatigil na kaming lahat sa anumang lilim na meron dahil meron na raw nakarating sa campsite at babalikan kami with fresh water supply...pero it never came so we decided to go down the last ridge to the river, kung saan malapit na RAW ang campsite...Du'n kami inabot ng gabi...
GHOST STORY
Minutes bago tuluyang mag-gabi, nag-"ready headlamps" na kami. Ako ang pinauna sa grupo naming nahuhuli kasi ako ang unang may headlamp...Nasa likod ko sina Niña, Gian, Marko, Coach, etc...Sinundan ko 'yung trail pero masyadong abrupt at matataas ang drops dito kaya sumisigaw ako sa mga nakasunod sa'kin (some meters behind) kung tama ba'tong dinadaanan ko. Then may nakita akong shadowy male figure na naka-backpack na may nilikuang puno at tuluyang nawala. Sinabi ko pang, "ay! tama may nakita ako, eh." Pero hindi ko masundan 'yung direction ng figure (shet! kinikilabutan ako as I write) so parang nag-detour ako konti, pero aiming pa rin for the trail where I saw the guy...hanggang sa wala ng trail. Matagal din kaming tumigil run. Pati mga members aminadong wala ng trail. Through pito at mga sigaw, sinundo kami nina Jessie at Noelle. From where we were, kelangang umakyat sa isang matarik na rock to get to back sa trail - exactly where i saw the figure walking and disappear into the shadows...pero wala namang nauuna sa'min na ganun kalapit,eh...and up to now wala akong ma-pinpoint sa team na kawangis n'ya...I'd like to think na guarding angel 'yon, leading us to the right direction...or baka multo...
Natapos ang dry spell ng isa na namang buong araw ng trekking nang tumawid kami sa malamig na malamig na ilog (siyempre binababasa talagang sadya ang mga inductibles), konting akyat, konting lakad sa cogon at campsite na...Everyone was tired, sabik sa tubig,hungry...in a corner nakita ko pang naka-tight embrace sina Cos at Cel tapos pumunta sila sa may talahiban tapos pagbalik nila inaayus-ayos nila'ng clothes nila...ay! imagination ko na lang pala 'yun kasi i was feeling wet outside and dry inside by that time, eh...May pinasa-pasa ng gin at rum panlaban ginaw. Declared na members na rin kami that night pero kinaumagahan na lang daw ang formal rites. We were also urged to attend the socials na OK naman kasi at least nalimutan mo'yung putang inang trek na'yan...hay! nakaka-relieve sabihin - putang ina...ulitin nga natin...putang ina...umalaut
DAY 3 OCT 27 SUN
Yehey! Pauwi na kami! Last trekking day at madali na lang. Walang problema sa water source dahil katabi lang namin ang ilog na napakalinaw, napakaganda, napakalinis at malamig at manamis-namis angtubig! SARAP! Dis is Da Layf!!! Siyempre pa, earlier that morning e formally na kaming na-induct sa tinatawag ni Casper na "best and toughest mountaineering club in thePhilippines!" Proud moment talaga 'yun. Parang nabura lahat ng hirap! Sarap talaga! We share that moment with all the other Elvis na hinihintay na lang naming magpa-induct! At kinomend pa nila ang ating unity as a batch, at ang ating tatag na nakayanan daw namin ang kakaibang induction climb na'to! MABUHAY ANG UP MOUNTAINEERS!
Nung lunch stop may "Swimming Across the River, Against the CurrentChallenge." Wala lang, we can afford not to conserve our energies dahil yakang-yaka na lang 'to...Every rest stop is almost always a bath stop as well...Ganun ka-leisurely...Pero that is not to say na wala siyang challenge. Meron ding mga river crossing at kataku-takot na mga rock climbing na mate-test talaga ang agility mo at galing mong magmaka-Spiderman sa pagdikit sa surfaces...By this time pati si Sir Nilo nagka-injury na rin. Dun na lang sa last part talagang nawalan ako ng power.
May hulinghagos from the river trail. Sobrang tarik. Simula pa lang may mataas na bato na tumapak na kami sa likod ni Danny para lang maakyat namin...Tapos sobra na nga niyang tarik, exceptionally matatalim pa'yung mga cogon. At ang mga bato, loose! Kahit 'yung malalaking akala mo matibay na planted sa lupa e bigla na lang guguho! Sa may bandang taas nga e biglang nagsisisigaw itong si Rowan na nauuna sa'kin! May natapakan pala siyang malaking bato na gumulong at tatama sa'kin. Buti na lang nag-detour bago pa lumapit sa mukha ko...Sa pag-aakyat ng matarik na bundok na'to inabot na naman kami ng yet another sunset...
Pero tuloy pa rin ang pag-climb dahil 'pag na-reach mo na'yung top, matarik na pababa naman ang sasalubong sa'yo. ThankGod for bamboo dahil siya ang naging lifesaver naming kapitan. Bahala nang hindi mo makita ang tinatapakan mo sa dilim basta nakakapit ka sa mga kawayan, OK na! Dito rin lumabas ang pagiging paranoid ni Troy. Palibhasa kasi nawalang mag-isa the previous night kaya ngayon e sigaw nang sigaw to make sure na meron siyang sinusundan. Kanya-kanya naman kaming alalayan at pep talk sa pagte-trek sa dilim...Tutal malapit na lang at uuwi na kami e...Finally, we reached the river trail sa kabila! Yahoo! But then, some four hourspa pala before we reach town...Ma-e-extend ng isang araw ang climb...
Bivouac and drama ng karamihan. Kanya-kanyang hanap ng puwesto sabatuhan. Doon na lang magpapalipas ng gabi. Nakahubad na lang akong humiga sa bato at jacket na lang ang kumot. Ayoko ng maglabas ngearth pad at makapal na kumot kasi mabilisan lang the next day...Ang usapang 530 lalarga na! Once in a while lumiliwanag 'yung sky sa kidlat...We all said silent prayers na sana hindi na lang umulan...'Yun na lang ang ayaw naming ma-experience sa climb na'to na biruan ng mga older members (take note members na rin kami by this time) na andito na lahat-lahat, may explo, may rescue, may rockclimbing, river crossing, river trekking, etc etc etc...
DAY 4 OCT 28 MON
Eto talaga last day na'to...sana...Buti na lang pala we decided to spend the night kasi kung tinuloy pa namin 'to that night, eh, mas mahirap. Instead of four hours as estimated ni Jessie last night, some six hours pa kaming nag-trek.Plus 'di yata biro ang mag-river trekking nang ang tingin mo sa river e isang itim na flat surface na hindi mo alam kung gaano kalalim at kung ano ang surprises sa baba, 'di ba? At least nung umaga, na-a-appreciate mo'yung ganda ng ilog, nakikita mo'yung rock formations...Bawi-bawi pa rin ang pagod mo sa view kumbaga. May mgawaterfalls pa...Nakakanta pa kami while trekking...Pero the fact remains na four days at four nights kaming magkakasama.
Tama si, Cel, talagang test of camaraderie and love ang climb na'to...Well, at least now I can proudly say I've been there,I've done that and, yes, I'm definitely doing it again!
Climbing PINAGHENERALAN, Mt. Banahaw, Quezon
first posted this sa egroups naming magkaka-batch sa up mountaineers (batch 2002, batchname: tutan-2). this is about my level 2 climb (24-25 aug 2002) when i was still an applicant. when i wrote this, this was just my second climb in my entire life...
One word describes it: PUTANG INAAAAAHHHH!!!
OK, sige, hindi siya one word. Eh, hindi rin naman Level 2 'yungPinagheralan, eh. Biro nga ng mga members na kasama namin, Level 2.5siya! "Walang dudang Level 2!" "Solid Level 2" ang iba pang tawag nila...Du'n talagang nawala ang duda ko na ito totoo 'yung sinabi niJesse Go na "one of the more difficult Level 2 mountains" nung Pre-climb. Napansin ko kasi na 'yung certified healthy and fit sa batch ay nasaDaguldol (Van, H, Jody, basta 'yung mga 'di tulad kong malakas langkumain). So inisip ko baka psychological tactic 'to ng UPM. Ilalagay nila 'yung medyo mababagal ang run sa Pinagheralan tapos sasabihin sa kanilang mahirap 'yun when in fact madali lang para magkaroon kami ng confidence na shet nakaya ko'yung bundok! 'YUN PALA TOTOO!
Ang Pinagheneralan ang bundok na hindi tinatamaan ng sikat ng araw kaya laging basa - o, worse, maputik - ang trail. At ang mga puno't halaman sabi nga ni Aries, ANG SUSUNGIT! Puro tinik ang trunk, stem pati dahon...pati dahon na lanta na sa lupa matinik! At siyempre with their thorns and all dun pa sila sa gilid-gilid ng trail nagsitubo!In fairness, meron namang mga ilan na hindi matinik, pero nakaharang naman sila! So hindi ka lang magte-trek, tatalon ka, hahakbang at gagapang sa ilalim ng kuwebang gawa sa bumagsak na punong tinubuan nang maraming vines... I tell you, masusubok ang pagka-wais ni Lumen samga nasagap naming mantsa!
Interesting din ang wildlife, merong maiingay na cicada na sabi ni Rea, isang member na kasama namin, eh, mating call daw ng mga guys! Malilibog na mga crickets 'yan! Meron ding milipedes at ang the best- mga langgam na crossbreed ng red and black dahil red & black silaat malalaki...Nung nakagat ako hindi siya makati kasi masakit siya!Plus wag kakalimutan ang ever-faithful limatik na nag-iwan ng mini-hickey sa'king hita...MGA PUT--!!! Hindi pala, Leave No Trace Principle No. 3: Respect Wildlife... Mr. Red-Black Ant and MissLimatik (babae 'yung sumisipsip siyempre hehe), sori at haharang-harang ako sa daan n'yo kaya ayan tuloy pinapak n'yo ako. It's all my fault, really.
Sumakay ka ng bus sa Cubao, 'yung ordinary lang at kakarag-karag. Ako naman magsisimulang umakyat ng Pinagheneralan. Pagdating ng bus mo sa Baguio, kararating-rating ko rin lang sa campsite...Kasi naman ang trail walang-katapus ang pataas bihira na lang sa mga steep descent papunta sa isang mabatong ilog (thank God minus the water) - dito nga nadali si Kris Lacaba: dumulas sa bato, natukod ang kamay, ayun sa awa ng Diyos dislocated ang right thumb niya...At ang pamatay...'yung"isang bangin na lang, isang bangin na lang tapos asa campsite na tayo."
Siyempre after 7 hours of trekking along ang trail na isang hakbang lang e bangin na, hindi na'ko nabahal sa words na'yon ni TLDanny. Pero SHIT! BANGIN LANG TALAGA! WALANG TRAIL! Mag-iimbento kang tatapakan mo tapos wish mo na lang na'yung pagkapayat-payat na ugat na hinahawakan mo eh kaya ang body weight plus 'yung dala mong pack na simbigat ng sanggol! I swear!
Take note na I refrained from using hyperboles as much as possible kasi ayokong ma-diminish 'yung credibility ng review na'to, plus ayokong maging personal account lang 'to (dahil, in fairness, hindi lang ako ang nahirapan; at hindi ako nahirapan dahil mahina-hina ako compared to most of you - pati mga fit nasubok ang pagka-fit sa climb na'to!)...Anyway, back to the bangin.
Siya talaga 'yung totoong bangin na nakadikit ka kung saan at sa dulo e sobra nang tarik bumaba na lang kami by rope! Sa climb na'to narinig ko ang mga pabiro pero may bahid ng katotohanang comments tulad ng "Sa dinami-rami naman ng puwedenggawin, oo! (Rea)" "Masaya naman ako sa buhay ko noon, kung bakit koba naman ginagawa 'to! (Rebu)" "Kung kelan ako tumanda, may trabaho na'ko saka ko pa naisipang sumali-sali sa UPM (Aries)" "Ang laki ng suso ni Maui Taylor! (Rodel Velayo)" OK! OK! Hindi na kasali 'yung last na comment...
Pagbaba was just a bit easier. Umulan ng siopao! Let me explain:for everytime madulas ang aplikante, sinasabing may siopao ang members. Aba! Lauriat ang naihain namin sa kanila sa dulas, sukal attarik ng trail. Kasi naman umulan pa nang pagkalakas-lakas (to think malamig na nga sa bundok) at ang kulog parang sa tabi mo lang nanggagaling! Umaga hanggang hapon din kami nag-trek pababa (halos kasintagal din ng ascent!)
In the end, naisip ko rin na baka mabuti na rin na as a less experienced climber e sa Pinagheneralan ako napunta, para kahit papaano makahabul-habol sa physical fitness level ng talagang bihasang co-apps ko...plus it gives me a certain sense of achievement and invincibility...Parang kaya kong pigilan ang tren kung humarang ako sa riles! Hmmm...Ma-try nga'yon!
One word describes it: PUTANG INAAAAAHHHH!!!
OK, sige, hindi siya one word. Eh, hindi rin naman Level 2 'yungPinagheralan, eh. Biro nga ng mga members na kasama namin, Level 2.5siya! "Walang dudang Level 2!" "Solid Level 2" ang iba pang tawag nila...Du'n talagang nawala ang duda ko na ito totoo 'yung sinabi niJesse Go na "one of the more difficult Level 2 mountains" nung Pre-climb. Napansin ko kasi na 'yung certified healthy and fit sa batch ay nasaDaguldol (Van, H, Jody, basta 'yung mga 'di tulad kong malakas langkumain). So inisip ko baka psychological tactic 'to ng UPM. Ilalagay nila 'yung medyo mababagal ang run sa Pinagheralan tapos sasabihin sa kanilang mahirap 'yun when in fact madali lang para magkaroon kami ng confidence na shet nakaya ko'yung bundok! 'YUN PALA TOTOO!
Ang Pinagheneralan ang bundok na hindi tinatamaan ng sikat ng araw kaya laging basa - o, worse, maputik - ang trail. At ang mga puno't halaman sabi nga ni Aries, ANG SUSUNGIT! Puro tinik ang trunk, stem pati dahon...pati dahon na lanta na sa lupa matinik! At siyempre with their thorns and all dun pa sila sa gilid-gilid ng trail nagsitubo!In fairness, meron namang mga ilan na hindi matinik, pero nakaharang naman sila! So hindi ka lang magte-trek, tatalon ka, hahakbang at gagapang sa ilalim ng kuwebang gawa sa bumagsak na punong tinubuan nang maraming vines... I tell you, masusubok ang pagka-wais ni Lumen samga nasagap naming mantsa!
Interesting din ang wildlife, merong maiingay na cicada na sabi ni Rea, isang member na kasama namin, eh, mating call daw ng mga guys! Malilibog na mga crickets 'yan! Meron ding milipedes at ang the best- mga langgam na crossbreed ng red and black dahil red & black silaat malalaki...Nung nakagat ako hindi siya makati kasi masakit siya!Plus wag kakalimutan ang ever-faithful limatik na nag-iwan ng mini-hickey sa'king hita...MGA PUT--!!! Hindi pala, Leave No Trace Principle No. 3: Respect Wildlife... Mr. Red-Black Ant and MissLimatik (babae 'yung sumisipsip siyempre hehe), sori at haharang-harang ako sa daan n'yo kaya ayan tuloy pinapak n'yo ako. It's all my fault, really.
Sumakay ka ng bus sa Cubao, 'yung ordinary lang at kakarag-karag. Ako naman magsisimulang umakyat ng Pinagheneralan. Pagdating ng bus mo sa Baguio, kararating-rating ko rin lang sa campsite...Kasi naman ang trail walang-katapus ang pataas bihira na lang sa mga steep descent papunta sa isang mabatong ilog (thank God minus the water) - dito nga nadali si Kris Lacaba: dumulas sa bato, natukod ang kamay, ayun sa awa ng Diyos dislocated ang right thumb niya...At ang pamatay...'yung"isang bangin na lang, isang bangin na lang tapos asa campsite na tayo."
Siyempre after 7 hours of trekking along ang trail na isang hakbang lang e bangin na, hindi na'ko nabahal sa words na'yon ni TLDanny. Pero SHIT! BANGIN LANG TALAGA! WALANG TRAIL! Mag-iimbento kang tatapakan mo tapos wish mo na lang na'yung pagkapayat-payat na ugat na hinahawakan mo eh kaya ang body weight plus 'yung dala mong pack na simbigat ng sanggol! I swear!
Take note na I refrained from using hyperboles as much as possible kasi ayokong ma-diminish 'yung credibility ng review na'to, plus ayokong maging personal account lang 'to (dahil, in fairness, hindi lang ako ang nahirapan; at hindi ako nahirapan dahil mahina-hina ako compared to most of you - pati mga fit nasubok ang pagka-fit sa climb na'to!)...Anyway, back to the bangin.
Siya talaga 'yung totoong bangin na nakadikit ka kung saan at sa dulo e sobra nang tarik bumaba na lang kami by rope! Sa climb na'to narinig ko ang mga pabiro pero may bahid ng katotohanang comments tulad ng "Sa dinami-rami naman ng puwedenggawin, oo! (Rea)" "Masaya naman ako sa buhay ko noon, kung bakit koba naman ginagawa 'to! (Rebu)" "Kung kelan ako tumanda, may trabaho na'ko saka ko pa naisipang sumali-sali sa UPM (Aries)" "Ang laki ng suso ni Maui Taylor! (Rodel Velayo)" OK! OK! Hindi na kasali 'yung last na comment...
Pagbaba was just a bit easier. Umulan ng siopao! Let me explain:for everytime madulas ang aplikante, sinasabing may siopao ang members. Aba! Lauriat ang naihain namin sa kanila sa dulas, sukal attarik ng trail. Kasi naman umulan pa nang pagkalakas-lakas (to think malamig na nga sa bundok) at ang kulog parang sa tabi mo lang nanggagaling! Umaga hanggang hapon din kami nag-trek pababa (halos kasintagal din ng ascent!)
In the end, naisip ko rin na baka mabuti na rin na as a less experienced climber e sa Pinagheneralan ako napunta, para kahit papaano makahabul-habol sa physical fitness level ng talagang bihasang co-apps ko...plus it gives me a certain sense of achievement and invincibility...Parang kaya kong pigilan ang tren kung humarang ako sa riles! Hmmm...Ma-try nga'yon!
Inspired by MY SASSY GIRL
hindi ko kinaya. humagulgol talaga ako ru'n sa eksena sa My Sassy Girl na nagbibigay ng advice 'yung guy du'n sa new guy about how to handle the girl.
kung may guy na cutie na humingi ng advice about me, you can cite the following. kayo, ano ang advice about you?
_____________
Don’t move away when he holds your hand or tries to kiss you in public.
Act like you’ll miss him like crazy when he goes mountain climbing.
Text him “Mwaaah!” instead of “Mwah!” often. You don’t know how much those extra a’s mean to him.
Once in a while surprise him by waiting for him in Marikina with a fresh towel and a change of clothes so he can freshen up after rowing practice.
Sing to him.
Bully him sometimes. Get mad at him and scold him. He wants to feel like the bad boy. When he says sorry and woos you, make him feel like you’re still upset but you just can’t resist his pagpapa-cute.
Hug him from behind and smell his armpits when you make out.
Cook something healthy but fancy for him.
Initiate sex by “harassing” him in his sleep.
Pretend to get jealous sometimes.
Treat him to a movie or dinner sometimes
kung may guy na cutie na humingi ng advice about me, you can cite the following. kayo, ano ang advice about you?
_____________
Don’t move away when he holds your hand or tries to kiss you in public.
Act like you’ll miss him like crazy when he goes mountain climbing.
Text him “Mwaaah!” instead of “Mwah!” often. You don’t know how much those extra a’s mean to him.
Once in a while surprise him by waiting for him in Marikina with a fresh towel and a change of clothes so he can freshen up after rowing practice.
Sing to him.
Bully him sometimes. Get mad at him and scold him. He wants to feel like the bad boy. When he says sorry and woos you, make him feel like you’re still upset but you just can’t resist his pagpapa-cute.
Hug him from behind and smell his armpits when you make out.
Cook something healthy but fancy for him.
Initiate sex by “harassing” him in his sleep.
Pretend to get jealous sometimes.
Treat him to a movie or dinner sometimes
If I Ain't Got You HALCON
Wrote this Oct 2004:
Every account of a climb up Mt. Halcon would always read like an adventure story. This is the adventure of the latest UPM expedition to one of the most difficult Level 4 mountains in the country.
THE HISTORIC CLIMB. This is the first regular Induction in Mt. Halcon. Ten inductees and eleven members made up the team led by president Sinag. Sa kabila ng pagdududa at objection ng older members sa climb na’to, tuloy pa rin. Personally, hindi ko na masyadong dinibdib ang mga ‘yon. Naghanda na lang ako by shunning beer and running regularly. A month before pa lang nagpaalam na’ko sa work at nag-text na rin ako kay Niko ng aking intention to join the climb. Excited ako pero I must admit the days before the climb e ninenerbiyos na rin ako. I was agitated and apprehensive nang hindi ko alam kung bakit. Basta lang. Hindi rin nakatulong maka-appease ang warnings ni Batman nu’ng pre-climb na mahirap nga ang pag-akyat sa Mt. Halcon. Pero sa isip ko, how bad could it be? Kasama ko si Ironman finisher Sinag, si Kerwin na legendary ang one-day-up-Halcon at iba pang harcors na nakatungtong na at least once sa Halcon.
ADVANCE PARTEE! Bukod sa mismong Halcon, isa pang dapat paghandaan ng team ang HALMS na tradisyunal nang nilalaseng ang UPM bago umakyat. Kaya ang brilliant idea was to send an advance party na siyang makikipagtagayan sa kanila para hindi naman lahat e senglot na aakyat. Si ERC Head Niko, si Kerwin, si Roldan at Jake ang ilang members ng team ang nag-volunteer sa noble task na’to. Hindi pa talaga nakukuwento sa’min ang full details ng pangyayaring ito pero muntink pang hindi matuloy ang pag-akyat sa Halcon dahil meron daw military operations na nagaganap kaya ayaw mag-grant ng permission to the climb. Pati si Boboy napadayong Mindoro para lang maki-PR sa HALMS at tumulong sa pag-aayos ng permits. Basta ang tapos ng istorya napayagan din finally umakyat ang UPM at hilo na ang Advance Party. 7am dapat nila masusundo ang mga inductees at iba pang members sa Pier ng Calapan pero dahil sa kalasingan eh 9:30 na sila nakarating.
IF I AIN’T GOT YOU, HALCON. 12:30 nagsimula ang trek mula sa Lantuyan. We were on our way up a mountain na tila maraming forces na humahadlang sa’min para makarating kami ru’n nang maluwalhati. Sa bus pa lang minalas na’ko nang upuan nang babaeng pulubi ang bag ko at nag-iwan ng napakabahong amoy (amoy asong galising nabasa ng ulan) na hindi maalis-alis kahit anong pahid ko ng alkohol, cologne at gawgaw! ‘Yung Supercat medyo na-delay kasi nasiraan sa laot. ‘Yung jeep na inarkila pansamantala ring tumirik. Pero walang technical difficulties, military blockage at taong-grasa odor ang makapipigil sa’min. Naaliw na rin kami ng paulit-ulit na tanong ni Kerwin ng “Are we there yet?” at ang mga anecdotes nina Van, Casper, Jake, Sinag at Shempie-Shemps sa kanilang Halcon climb nu’ng summer. Nariyan rin ang pag-awit ng Halcon Diva na si Alpha ng “Some people want it all but I want nothing all if I ain’t got you, Halcon! If I ain’t got you, Halcon!”
LIMATIK. Bale simula pa lang way behind the IT na kami pero tuloy lang ang team. The terrain reminds me of Pinagheneralan – matarik, masukal, damp. Pagpasok namin sa forest nagsimula na rin ang aming encounters sa limatik. Iba’t ibang remedies ang trinay namin. Nariyan ang makasunog-balat na Oil of Winter Green na sa kabila ng panghahapdi ng balat mo eh hindi naman deterrent para kapitan ka ng mga limatik. Gawin mo na lang siyang parang alcohol na i-i-spray mo sa nakakapit na limatik para kusa itong maalis. Kasi kapag pinilit mo, magdudugo lang nang magududugo dahil sa anti-coagulant daw. Walang parte ng katawan silang sinasanto. Easy target ang binti, mahirap kapag sa mga parteng natatakpan ng medyas at hiking shoes. Sumisipsip din sila sa braso, sa balikat, sa leeg, sa mukha, sa anit. Ako talaga kapag nakakakita ako nagfi-freak out ako! Nagsisisigaw, nagwawala, naglu-look-away kasi hindi ko makayanang makita ang nagdurugo kong body part o ang mataba nang limatik. Si Niko o kaya si Casper ang nag-aalis for me. Sabi ng mga nakapag-Halcon na dati suwerte pa raw kami kasi hindi ganu’n karami ang limatik ngayon pero just the same, wanmilyontik pa rin ang dapat na bagong pangalan ng mga blood-suckers na’to!
KUNG MAWAWALA KA. From a rest stop, sinundan namin ni Van (ang aking batchmae na kasama ring umakyat ng Halcon nu’ng summer) si Casper. Nauna si Casper hanggang sa maabot niya ang nauunang team pero go lang kami ni Van following the trail. Hanggang sa makarating kami sa fork. This was after some 40 minutes of hiking. Sabi ni Van alam niya laging right ang trail. Sabi ko naman I have a good feeling sa left trail. Walang trail signs so we decided to wait for the next group kasi andu’n si Sinag. “Sinag! Sinag!” Walang sumasagot mula sa likod. “Casper! Crom!” Wala ring sumasagot sa harapan. We decided to check out the left trail. Ala pa rin. Kaya sabi namin mag-backtrack na lang kami. Naiwan ako sa fork, si Van na lang ang bumalik (matapos naming mag-piktsuran para ma-capture ‘yung moment na nawawala kami). Ang tagal din niyang nawala; tinatawag ko na siya hindi na siya sumasagot. Finally nakabalik siya. Meron nga raw kaming na-miss na fork! Balik kami. Ang layo! True enough mali nga ang nalikuan namin – at by that time e hinahanap na rin kami ng team. Takang-taka kami ni Van kung paano namin mami-miss ‘yung trail when it was a clear, wide path samantalang ‘yung nilikuan naming eh, madilim at masukal (kahit pa may trail). Maniwala kayo’t hindi, never akong nangamba nu’n kahit nu’ng feeling na nga naming nawawala kami. Pero after nu’n, ayaw ko nang sumunod kay Van sa trail.
Du’n na kami nag-camp sa isang paahon between two water sources. It was some two hours from Aplaya, ang target na camp one on day one.
RAINY DAYS AND FRIDAYS. Para makabalik ulit sa original IT, gumising kami before sunrise. Nag-breakfast at nakaalis ng camp by 6:30am. Shortly after we started out, bumuhos na ang ulan pero OK lang. We were on our way to the summit and no rain is gonna stop us. We reached Dalungan River by 10:30am at du’n na kami nag-early lunch stop. Du’n na rin tumindi ang pagbuhos ng ulan. As in! We were cold, wet and tired. On top of that, medyo hinaypo na si Sinag sa kaka-swimming sa mga ilog. We figured we won’t be able to reach the summit in this weather, or at least, it won’t be prudent to risk it. Puwede kaming mag-push to Balugbog-Baboy and set up camp there pero masyado raw exposed ang campsite na’yon kaya sa may ilog na lang kami nag-settle. Du’n na namin ginawa ang Induction Rites sa ilog, with all the male inductees completely naked hehehe. It never stopped raining hanggang sa matutulog na lang kami ulan lang nang ulan nang ulan at ang ginaw-ginaw-ginaw.
Ang bundok, parang babae, mahirap tantsahin. Ganu’n di sin Ana Marie Halcon, gustuhin at pagtiyagaan man namin. kung ayaw niya, ayaw talaga. At dahil Halloween, puwede nating isipin na umulan nang umulan nu’ng araw na aabutin sana namin ang summit dahil ‘yun daw mismo ang 10th death anniversary ni Neptali Lazaro, ang taong namatay sa may summit ridge. Pinigilan lang niya muna kami. (Fade in Twilight Zone theme)
THE ASSAULT. Usually kapag sinabing assault, andu’n ka na lang malapit sa summit. Pero kakaiba ang sitwasyon namin. Marami na rin ang nadala sa miserableng araw kahapon, at dahil umuulan-ulan pa nu’ng umaga, konti na lang kaming older members ang nag-decide na abutin ang summit. Ang mga newly inducted members hindi puwedeng magpaiwan, s’yempre. Si Nards sumama sa taas. Si Casper, Alpha at ako, ngayon pa lang mararating ang Halcon. Inisip namin na nagpakahirap na rin lang kami for the past two days, hindi na namin palalampasin ang chance na’to para marating ang summit ng iginagalang na Mt. Halcon. Game naman ang mga new members. Si Adamey nga naka-Winnie the Pooh poncho pa.
Pero hindi namin kinailangan ng raingear dahil ngumiti ang langit sa’min. The weather is fine, kaya na-encourage sina Jake, Roldan at Shemps na sumunod. Kahit walang ulan, mahirap pa rin talaga ang pag-akyat sa Halcon. Mahaba. Matarik. Masukal. ‘Di bale na ang limatik. Kung nu’ng first day nagfi-freak out ako ngayon deadma na’ko dahil hindi naman masakit ang kagat ng limatik eh. ‘Wag mo na lang pansinin mabuti pa. Paakyat lang kami nang paakyat hanggang sa rest stop e na-realize naming nadaanan na pala namin ang last water source (na wala nang sign na “Last Water Source” as we expected). Pero habang pataas ka nang pataaas, lalong nagiging mas mailap ang Halcon. Pag-break ng forest cover, merong isang wall that’s dripping springwater kaya mossy at madulas pero eto ang kelangan mong tawirin bouldering-style para makarating sa kabila.
Pagkatapos nu’n naandu’n ka na sa Bonsai Forest, some one kilometer na lang siguro from the summit. Dito nagsimula na’kong malula kasi above the clouds ka na at knife ridge na ang dinadaanan mo pero ang gaganda ng mga bulaklak ng bonsai! May konting forest ka na lang dadaanan tapos tuluy-tuloy ka na sa ridge to the summit! The view is literally heavenly! (Although hindi ko masyado pinapansin kasi nga nalulula ako sa both sides ng bangin kaya tinatakpan ko ang sides ng mata ko habang nagte-trek. Para akong naka-tapa de ojo ng kabayo).
Ang last stage to the last ridge to the summit ay isang 4-step ladder para maakyat mo ang isa na namang wall. Since I mentioned na nakalulula na ang view at this point, sobra na’kong kinakabahan just looking at the ladder. At hindi nakakatulong na specially designed ang wooden improvised ladder na’to to look like it won’t carry your weight. Konting sanga-sanga d’yan at ala-alambre, ladder na raw! Puta!
THE SUMMIT. After three days, including one day of constant bitter-cold rain, and six hours of assault, narating na rin namin ang summit. Considering all that we’ve been through, the “summiteers” celebrated big-time sa tuktok. Binuksan talaga namin mga senses namin para manamnam ang kagandahan ni Ana Marie Halcon! Hindi lahat nakakarating dito (kung pagbabasihan namin ang marker where Neptali Lazaro passed away, a few meters from the summit), sinamantala na namin ang ganda ng panahon, ang magandang view ng ulap, kagubatan, at siyempre ang chance na ma-replicate ang pose ni Niko na parang nagte-take-off sa isang nakausling bato sa may gilid ng summit. ‘Yung photo na’yon ni Niko e parang picture ng mga tao sa Leaning Tower of Pisa na blocked to look like sila ang sumusuporta sa tabinging tore…classic na siya na gugustuhin mo siyang gayahin.
DOWN FROM HALCON. After a few minutes, bumaba na rin kami. We estimated na around 6pm pa kami makakarating ng Dalungan. Sa may ridge naabutan na namin sina Roldan at Shemps na paspas na sumunod sa’min. Kasama nila si Jake pero nag-cramps na sa may bonsai forest. Alpha decided to stay with Jake there, and wait for Shemps and Roldan to come down.
From the tail kami ni Ian (ang batch head na na-induct though batch head namin siya nu’ng 2002 nu’ng natigok siya). Naabutan namin ang dalawa pang bagong inducted na si Paul (teacher sa Ateneo) at si Richard. Mabagal na ang lakad ni Richard at biglang nawala si Paul. Nag-alala kami kasi baka kung ano na’ng nangyari sa kanya. So we decided to surge ahead to find out if he’s joined the lead group, o kung nalaglag na siya sa kung anong bangin tulad ng nangyari kay Dennis nu’ng paakyat kami, kay Van nu’ng first day (na may kasamang somersault pa) at kay Niko na buti’y nakakapit sa mga sanga bago tuluyang nahulog. Sobra kong paspas na naiwanan ko na sina Ian at Richard. Pero hindi ko makita si Paul at ang lead group. Nag-iisa na lang ako.
SOLO NIGHT TREK. May mga times na sumisigaw ako for Ian and for Paul pero wala na’kong response na nakukuha. Pero I figured at the rate I’m going I’m gonna catch up with the lead group anyway so I just moved on. Considerably maayos naman ang trail signs sa Halcon. Helpful din ang mag-amang Mangyan at isa pang mamang Mangyan. Just their presence comforts me na I’m not entirely alone naman. Ang dinadasal ko na lang eh kasama na talaga si Paul sa lead group, at maabutan ko rin sila bago magdilim.
Shortly after crossing the major waterfall, nilubugan na’ko ng araw. Shet! Tuloy ka lang, ang sabi ko. Kapag tumigil ako baka ma-hypo lang ako, eh. Paminsan-minsan, sa dilim may makikita kang glowing orange tape na trail sign! Thank God! Pero sa forest mga 2 meters ahead pitch black na talaga. Hindi naman ako praning sa ilaw ko kasi may extra batteries ako. Meron din akong water at raingear. Pagkain ang wala. Ganu’n pala ‘yung feeling. Takot ka pero hindi ko ina-allow na’yun ang maghari kasi baka kung ano’ng mangyari sa’kin. Lahat na ng motivation sa sarili ko ginawa ko na. “Rey, kaya mo’to.” “Rey, konti na lang.” “You have the heart of a winner. Hindi ka mamamatay rito.” Yes, ganu’ng level na ang naiisip ko. Isang word talaga ang nagpapatakot sa’kin: Maja-as.
After some two hours of trekking through the forest umabot ako sa Balugbog Baboy. Inisip ko clearing naman ‘to, so kapag nag-helicopter search, madali akong makikita. Sumigaw-sigaw ulit ako hoping for an answer pero wala talagang sumasagot. I decided I’m lucky to have found Balugbog-Baboy in the first place (kasi nakakapraning na baka mali na’yung trail na sinusundan ko considering nawala na nga’ko nu’ng first day). Ayoko nang i-risk sumuong sa gubat ulit. Lalo pa’t stars na talaga ang nasa langit. Nag-accounting ako ng mga gamit ko, nag-jacket at humiga. Bukas naman siguro mas madali nang bumalik… After five minutes, ang ginaw-ginaw na. Magkaka-hypo ako rito kapag hindi ako gumalaw. I think it was at this point na nagdasal ako sa Diyos talaga. Sabi ko, Lord, makarating lang po ako sa campsite, magsisimba ako every Sunday. Then pumasok na’ko sa forest with newfound strength and confidence (After all, from Dalungan to Balubog less than hour pataas kami kanina, eh).
WUH! Sabi nila luminous raw ang moss sa Halcon na kung patayin mo ang headlamp mo, lilitaw ang trail. Never kong in-attempt patayin ang headlamp ko so hindi ko’to na-experience. I was just following the trail. May mga spots na maraming trail signs, meron namang mga times na magdudududa ka na talaga kasi wala na halos trail signs. Ako gut feel at Diyos na lang ang basehan ko minsan. May mga few wrong turns ako pero nari-realize ko naman agad kasi iba na’yung feel ng lupa – mas malambot siya compared sa compacted feel ng trail. Everytime makakarinig ako ng water source, dinadasal ko na sana ‘yun na’yung Dalungan. And everytime na hindi, nanlulumo ako pero wala akong magagawa but to move ahead. Tuwing may iniiwanan akong water source, I wonder where the next one is kasi I figured if I don’t get out of the forest real soon at least mag-stay ako malapit sa inumin. After trekking some more and more and more – pagod na’ko pero takot akong tumigil. Nahuhulug-hulog na rin ako sa mga bato o sanga na ‘di ko makita. Each time I exclaim, “Thank you, Lord.” kasi it could have been worse, ‘di ba? When I wasn’t expecting it, I reached the familiar part of Dalungan River. I found it! And from across the river may nakita akong headlamp. Ang feeling ko they’ve come to look for me already. Sumigaw ako, “Wuh!” Someone shouted back, “Wuh!” Shet! I’m really back. Umupo ako sa boulder sa may ilog at umiyak.
THERE’S NO PLACE LIKE HOME. Hindi rescue group ang nakita ko. That was the group na was just ahead of me. And Paul was with them. Interestingly, they were really just a few minutes ahead pero never ko silang narinig while I was trekking, hindi rin nila naririnig ang mga sigaw ko. And hindi ko sila naabut-abutan kahit na ambagal ng galaw nila kasi konti lang sa kanila ang may headlamps. Weird. Nang na-meet nga nila ako, ang tanong agad nila, “Kumusta si Richard?” At naiyak ako. Just happy to see a familiar face. Tinanong ko kung anong oras na. Seven daw. I was alone in the woods for some three hours, around one hour at night.
Nakarating din kami ng campsite nang maluwalhati. Jake, Shemps, Roldan and Alpha caught up with Ian and Richard at nakarating na rin sila a few minutes after. Talagang nilasap ko ang alkohol at tsibug nu’ng socials sa riverbank. It’s nice to be alive!
THE HARDER YOU CLIMB, THE HARDER YOU GO DOWN. Sabi nga ni Batman singhirap din ng pag-akyat ng Halcon ang pagbaba. At awa ng Diyos, tama siya. Eight hours na nakakabaliw na pagbaba as in! Natatapilok-tapilok na’ko. May tama na rin tuhod ni Roldan! Nakakabuwang pala ‘yung ganu’n. Pero nakababa na rin kami. Duguan ang ilang kuko naming sa paa at duguan ang mga ankles naming sa mga kagat ng limatik.
Dugo, pawis at luha talaga ang puhunan sa Halcon.
_________________
After stopping sometime in college, magsisimba na’ko every Sunday. Nag-promise ako, eh. One week after this fateful climb, another climber, Prana Escalante of the UST Mountaineers, got lost in Halcon. Her body was recovered a week after.
Every account of a climb up Mt. Halcon would always read like an adventure story. This is the adventure of the latest UPM expedition to one of the most difficult Level 4 mountains in the country.
THE HISTORIC CLIMB. This is the first regular Induction in Mt. Halcon. Ten inductees and eleven members made up the team led by president Sinag. Sa kabila ng pagdududa at objection ng older members sa climb na’to, tuloy pa rin. Personally, hindi ko na masyadong dinibdib ang mga ‘yon. Naghanda na lang ako by shunning beer and running regularly. A month before pa lang nagpaalam na’ko sa work at nag-text na rin ako kay Niko ng aking intention to join the climb. Excited ako pero I must admit the days before the climb e ninenerbiyos na rin ako. I was agitated and apprehensive nang hindi ko alam kung bakit. Basta lang. Hindi rin nakatulong maka-appease ang warnings ni Batman nu’ng pre-climb na mahirap nga ang pag-akyat sa Mt. Halcon. Pero sa isip ko, how bad could it be? Kasama ko si Ironman finisher Sinag, si Kerwin na legendary ang one-day-up-Halcon at iba pang harcors na nakatungtong na at least once sa Halcon.
ADVANCE PARTEE! Bukod sa mismong Halcon, isa pang dapat paghandaan ng team ang HALMS na tradisyunal nang nilalaseng ang UPM bago umakyat. Kaya ang brilliant idea was to send an advance party na siyang makikipagtagayan sa kanila para hindi naman lahat e senglot na aakyat. Si ERC Head Niko, si Kerwin, si Roldan at Jake ang ilang members ng team ang nag-volunteer sa noble task na’to. Hindi pa talaga nakukuwento sa’min ang full details ng pangyayaring ito pero muntink pang hindi matuloy ang pag-akyat sa Halcon dahil meron daw military operations na nagaganap kaya ayaw mag-grant ng permission to the climb. Pati si Boboy napadayong Mindoro para lang maki-PR sa HALMS at tumulong sa pag-aayos ng permits. Basta ang tapos ng istorya napayagan din finally umakyat ang UPM at hilo na ang Advance Party. 7am dapat nila masusundo ang mga inductees at iba pang members sa Pier ng Calapan pero dahil sa kalasingan eh 9:30 na sila nakarating.
IF I AIN’T GOT YOU, HALCON. 12:30 nagsimula ang trek mula sa Lantuyan. We were on our way up a mountain na tila maraming forces na humahadlang sa’min para makarating kami ru’n nang maluwalhati. Sa bus pa lang minalas na’ko nang upuan nang babaeng pulubi ang bag ko at nag-iwan ng napakabahong amoy (amoy asong galising nabasa ng ulan) na hindi maalis-alis kahit anong pahid ko ng alkohol, cologne at gawgaw! ‘Yung Supercat medyo na-delay kasi nasiraan sa laot. ‘Yung jeep na inarkila pansamantala ring tumirik. Pero walang technical difficulties, military blockage at taong-grasa odor ang makapipigil sa’min. Naaliw na rin kami ng paulit-ulit na tanong ni Kerwin ng “Are we there yet?” at ang mga anecdotes nina Van, Casper, Jake, Sinag at Shempie-Shemps sa kanilang Halcon climb nu’ng summer. Nariyan rin ang pag-awit ng Halcon Diva na si Alpha ng “Some people want it all but I want nothing all if I ain’t got you, Halcon! If I ain’t got you, Halcon!”
LIMATIK. Bale simula pa lang way behind the IT na kami pero tuloy lang ang team. The terrain reminds me of Pinagheneralan – matarik, masukal, damp. Pagpasok namin sa forest nagsimula na rin ang aming encounters sa limatik. Iba’t ibang remedies ang trinay namin. Nariyan ang makasunog-balat na Oil of Winter Green na sa kabila ng panghahapdi ng balat mo eh hindi naman deterrent para kapitan ka ng mga limatik. Gawin mo na lang siyang parang alcohol na i-i-spray mo sa nakakapit na limatik para kusa itong maalis. Kasi kapag pinilit mo, magdudugo lang nang magududugo dahil sa anti-coagulant daw. Walang parte ng katawan silang sinasanto. Easy target ang binti, mahirap kapag sa mga parteng natatakpan ng medyas at hiking shoes. Sumisipsip din sila sa braso, sa balikat, sa leeg, sa mukha, sa anit. Ako talaga kapag nakakakita ako nagfi-freak out ako! Nagsisisigaw, nagwawala, naglu-look-away kasi hindi ko makayanang makita ang nagdurugo kong body part o ang mataba nang limatik. Si Niko o kaya si Casper ang nag-aalis for me. Sabi ng mga nakapag-Halcon na dati suwerte pa raw kami kasi hindi ganu’n karami ang limatik ngayon pero just the same, wanmilyontik pa rin ang dapat na bagong pangalan ng mga blood-suckers na’to!
KUNG MAWAWALA KA. From a rest stop, sinundan namin ni Van (ang aking batchmae na kasama ring umakyat ng Halcon nu’ng summer) si Casper. Nauna si Casper hanggang sa maabot niya ang nauunang team pero go lang kami ni Van following the trail. Hanggang sa makarating kami sa fork. This was after some 40 minutes of hiking. Sabi ni Van alam niya laging right ang trail. Sabi ko naman I have a good feeling sa left trail. Walang trail signs so we decided to wait for the next group kasi andu’n si Sinag. “Sinag! Sinag!” Walang sumasagot mula sa likod. “Casper! Crom!” Wala ring sumasagot sa harapan. We decided to check out the left trail. Ala pa rin. Kaya sabi namin mag-backtrack na lang kami. Naiwan ako sa fork, si Van na lang ang bumalik (matapos naming mag-piktsuran para ma-capture ‘yung moment na nawawala kami). Ang tagal din niyang nawala; tinatawag ko na siya hindi na siya sumasagot. Finally nakabalik siya. Meron nga raw kaming na-miss na fork! Balik kami. Ang layo! True enough mali nga ang nalikuan namin – at by that time e hinahanap na rin kami ng team. Takang-taka kami ni Van kung paano namin mami-miss ‘yung trail when it was a clear, wide path samantalang ‘yung nilikuan naming eh, madilim at masukal (kahit pa may trail). Maniwala kayo’t hindi, never akong nangamba nu’n kahit nu’ng feeling na nga naming nawawala kami. Pero after nu’n, ayaw ko nang sumunod kay Van sa trail.
Du’n na kami nag-camp sa isang paahon between two water sources. It was some two hours from Aplaya, ang target na camp one on day one.
RAINY DAYS AND FRIDAYS. Para makabalik ulit sa original IT, gumising kami before sunrise. Nag-breakfast at nakaalis ng camp by 6:30am. Shortly after we started out, bumuhos na ang ulan pero OK lang. We were on our way to the summit and no rain is gonna stop us. We reached Dalungan River by 10:30am at du’n na kami nag-early lunch stop. Du’n na rin tumindi ang pagbuhos ng ulan. As in! We were cold, wet and tired. On top of that, medyo hinaypo na si Sinag sa kaka-swimming sa mga ilog. We figured we won’t be able to reach the summit in this weather, or at least, it won’t be prudent to risk it. Puwede kaming mag-push to Balugbog-Baboy and set up camp there pero masyado raw exposed ang campsite na’yon kaya sa may ilog na lang kami nag-settle. Du’n na namin ginawa ang Induction Rites sa ilog, with all the male inductees completely naked hehehe. It never stopped raining hanggang sa matutulog na lang kami ulan lang nang ulan nang ulan at ang ginaw-ginaw-ginaw.
Ang bundok, parang babae, mahirap tantsahin. Ganu’n di sin Ana Marie Halcon, gustuhin at pagtiyagaan man namin. kung ayaw niya, ayaw talaga. At dahil Halloween, puwede nating isipin na umulan nang umulan nu’ng araw na aabutin sana namin ang summit dahil ‘yun daw mismo ang 10th death anniversary ni Neptali Lazaro, ang taong namatay sa may summit ridge. Pinigilan lang niya muna kami. (Fade in Twilight Zone theme)
THE ASSAULT. Usually kapag sinabing assault, andu’n ka na lang malapit sa summit. Pero kakaiba ang sitwasyon namin. Marami na rin ang nadala sa miserableng araw kahapon, at dahil umuulan-ulan pa nu’ng umaga, konti na lang kaming older members ang nag-decide na abutin ang summit. Ang mga newly inducted members hindi puwedeng magpaiwan, s’yempre. Si Nards sumama sa taas. Si Casper, Alpha at ako, ngayon pa lang mararating ang Halcon. Inisip namin na nagpakahirap na rin lang kami for the past two days, hindi na namin palalampasin ang chance na’to para marating ang summit ng iginagalang na Mt. Halcon. Game naman ang mga new members. Si Adamey nga naka-Winnie the Pooh poncho pa.
Pero hindi namin kinailangan ng raingear dahil ngumiti ang langit sa’min. The weather is fine, kaya na-encourage sina Jake, Roldan at Shemps na sumunod. Kahit walang ulan, mahirap pa rin talaga ang pag-akyat sa Halcon. Mahaba. Matarik. Masukal. ‘Di bale na ang limatik. Kung nu’ng first day nagfi-freak out ako ngayon deadma na’ko dahil hindi naman masakit ang kagat ng limatik eh. ‘Wag mo na lang pansinin mabuti pa. Paakyat lang kami nang paakyat hanggang sa rest stop e na-realize naming nadaanan na pala namin ang last water source (na wala nang sign na “Last Water Source” as we expected). Pero habang pataas ka nang pataaas, lalong nagiging mas mailap ang Halcon. Pag-break ng forest cover, merong isang wall that’s dripping springwater kaya mossy at madulas pero eto ang kelangan mong tawirin bouldering-style para makarating sa kabila.
Pagkatapos nu’n naandu’n ka na sa Bonsai Forest, some one kilometer na lang siguro from the summit. Dito nagsimula na’kong malula kasi above the clouds ka na at knife ridge na ang dinadaanan mo pero ang gaganda ng mga bulaklak ng bonsai! May konting forest ka na lang dadaanan tapos tuluy-tuloy ka na sa ridge to the summit! The view is literally heavenly! (Although hindi ko masyado pinapansin kasi nga nalulula ako sa both sides ng bangin kaya tinatakpan ko ang sides ng mata ko habang nagte-trek. Para akong naka-tapa de ojo ng kabayo).
Ang last stage to the last ridge to the summit ay isang 4-step ladder para maakyat mo ang isa na namang wall. Since I mentioned na nakalulula na ang view at this point, sobra na’kong kinakabahan just looking at the ladder. At hindi nakakatulong na specially designed ang wooden improvised ladder na’to to look like it won’t carry your weight. Konting sanga-sanga d’yan at ala-alambre, ladder na raw! Puta!
THE SUMMIT. After three days, including one day of constant bitter-cold rain, and six hours of assault, narating na rin namin ang summit. Considering all that we’ve been through, the “summiteers” celebrated big-time sa tuktok. Binuksan talaga namin mga senses namin para manamnam ang kagandahan ni Ana Marie Halcon! Hindi lahat nakakarating dito (kung pagbabasihan namin ang marker where Neptali Lazaro passed away, a few meters from the summit), sinamantala na namin ang ganda ng panahon, ang magandang view ng ulap, kagubatan, at siyempre ang chance na ma-replicate ang pose ni Niko na parang nagte-take-off sa isang nakausling bato sa may gilid ng summit. ‘Yung photo na’yon ni Niko e parang picture ng mga tao sa Leaning Tower of Pisa na blocked to look like sila ang sumusuporta sa tabinging tore…classic na siya na gugustuhin mo siyang gayahin.
DOWN FROM HALCON. After a few minutes, bumaba na rin kami. We estimated na around 6pm pa kami makakarating ng Dalungan. Sa may ridge naabutan na namin sina Roldan at Shemps na paspas na sumunod sa’min. Kasama nila si Jake pero nag-cramps na sa may bonsai forest. Alpha decided to stay with Jake there, and wait for Shemps and Roldan to come down.
From the tail kami ni Ian (ang batch head na na-induct though batch head namin siya nu’ng 2002 nu’ng natigok siya). Naabutan namin ang dalawa pang bagong inducted na si Paul (teacher sa Ateneo) at si Richard. Mabagal na ang lakad ni Richard at biglang nawala si Paul. Nag-alala kami kasi baka kung ano na’ng nangyari sa kanya. So we decided to surge ahead to find out if he’s joined the lead group, o kung nalaglag na siya sa kung anong bangin tulad ng nangyari kay Dennis nu’ng paakyat kami, kay Van nu’ng first day (na may kasamang somersault pa) at kay Niko na buti’y nakakapit sa mga sanga bago tuluyang nahulog. Sobra kong paspas na naiwanan ko na sina Ian at Richard. Pero hindi ko makita si Paul at ang lead group. Nag-iisa na lang ako.
SOLO NIGHT TREK. May mga times na sumisigaw ako for Ian and for Paul pero wala na’kong response na nakukuha. Pero I figured at the rate I’m going I’m gonna catch up with the lead group anyway so I just moved on. Considerably maayos naman ang trail signs sa Halcon. Helpful din ang mag-amang Mangyan at isa pang mamang Mangyan. Just their presence comforts me na I’m not entirely alone naman. Ang dinadasal ko na lang eh kasama na talaga si Paul sa lead group, at maabutan ko rin sila bago magdilim.
Shortly after crossing the major waterfall, nilubugan na’ko ng araw. Shet! Tuloy ka lang, ang sabi ko. Kapag tumigil ako baka ma-hypo lang ako, eh. Paminsan-minsan, sa dilim may makikita kang glowing orange tape na trail sign! Thank God! Pero sa forest mga 2 meters ahead pitch black na talaga. Hindi naman ako praning sa ilaw ko kasi may extra batteries ako. Meron din akong water at raingear. Pagkain ang wala. Ganu’n pala ‘yung feeling. Takot ka pero hindi ko ina-allow na’yun ang maghari kasi baka kung ano’ng mangyari sa’kin. Lahat na ng motivation sa sarili ko ginawa ko na. “Rey, kaya mo’to.” “Rey, konti na lang.” “You have the heart of a winner. Hindi ka mamamatay rito.” Yes, ganu’ng level na ang naiisip ko. Isang word talaga ang nagpapatakot sa’kin: Maja-as.
After some two hours of trekking through the forest umabot ako sa Balugbog Baboy. Inisip ko clearing naman ‘to, so kapag nag-helicopter search, madali akong makikita. Sumigaw-sigaw ulit ako hoping for an answer pero wala talagang sumasagot. I decided I’m lucky to have found Balugbog-Baboy in the first place (kasi nakakapraning na baka mali na’yung trail na sinusundan ko considering nawala na nga’ko nu’ng first day). Ayoko nang i-risk sumuong sa gubat ulit. Lalo pa’t stars na talaga ang nasa langit. Nag-accounting ako ng mga gamit ko, nag-jacket at humiga. Bukas naman siguro mas madali nang bumalik… After five minutes, ang ginaw-ginaw na. Magkaka-hypo ako rito kapag hindi ako gumalaw. I think it was at this point na nagdasal ako sa Diyos talaga. Sabi ko, Lord, makarating lang po ako sa campsite, magsisimba ako every Sunday. Then pumasok na’ko sa forest with newfound strength and confidence (After all, from Dalungan to Balubog less than hour pataas kami kanina, eh).
WUH! Sabi nila luminous raw ang moss sa Halcon na kung patayin mo ang headlamp mo, lilitaw ang trail. Never kong in-attempt patayin ang headlamp ko so hindi ko’to na-experience. I was just following the trail. May mga spots na maraming trail signs, meron namang mga times na magdudududa ka na talaga kasi wala na halos trail signs. Ako gut feel at Diyos na lang ang basehan ko minsan. May mga few wrong turns ako pero nari-realize ko naman agad kasi iba na’yung feel ng lupa – mas malambot siya compared sa compacted feel ng trail. Everytime makakarinig ako ng water source, dinadasal ko na sana ‘yun na’yung Dalungan. And everytime na hindi, nanlulumo ako pero wala akong magagawa but to move ahead. Tuwing may iniiwanan akong water source, I wonder where the next one is kasi I figured if I don’t get out of the forest real soon at least mag-stay ako malapit sa inumin. After trekking some more and more and more – pagod na’ko pero takot akong tumigil. Nahuhulug-hulog na rin ako sa mga bato o sanga na ‘di ko makita. Each time I exclaim, “Thank you, Lord.” kasi it could have been worse, ‘di ba? When I wasn’t expecting it, I reached the familiar part of Dalungan River. I found it! And from across the river may nakita akong headlamp. Ang feeling ko they’ve come to look for me already. Sumigaw ako, “Wuh!” Someone shouted back, “Wuh!” Shet! I’m really back. Umupo ako sa boulder sa may ilog at umiyak.
THERE’S NO PLACE LIKE HOME. Hindi rescue group ang nakita ko. That was the group na was just ahead of me. And Paul was with them. Interestingly, they were really just a few minutes ahead pero never ko silang narinig while I was trekking, hindi rin nila naririnig ang mga sigaw ko. And hindi ko sila naabut-abutan kahit na ambagal ng galaw nila kasi konti lang sa kanila ang may headlamps. Weird. Nang na-meet nga nila ako, ang tanong agad nila, “Kumusta si Richard?” At naiyak ako. Just happy to see a familiar face. Tinanong ko kung anong oras na. Seven daw. I was alone in the woods for some three hours, around one hour at night.
Nakarating din kami ng campsite nang maluwalhati. Jake, Shemps, Roldan and Alpha caught up with Ian and Richard at nakarating na rin sila a few minutes after. Talagang nilasap ko ang alkohol at tsibug nu’ng socials sa riverbank. It’s nice to be alive!
THE HARDER YOU CLIMB, THE HARDER YOU GO DOWN. Sabi nga ni Batman singhirap din ng pag-akyat ng Halcon ang pagbaba. At awa ng Diyos, tama siya. Eight hours na nakakabaliw na pagbaba as in! Natatapilok-tapilok na’ko. May tama na rin tuhod ni Roldan! Nakakabuwang pala ‘yung ganu’n. Pero nakababa na rin kami. Duguan ang ilang kuko naming sa paa at duguan ang mga ankles naming sa mga kagat ng limatik.
Dugo, pawis at luha talaga ang puhunan sa Halcon.
_________________
After stopping sometime in college, magsisimba na’ko every Sunday. Nag-promise ako, eh. One week after this fateful climb, another climber, Prana Escalante of the UST Mountaineers, got lost in Halcon. Her body was recovered a week after.
MY FIRST ENDURO
wrote this aug 2004 after i raced in the enduro san mig light adventure race.
1. Big Mac, Fries, Spaghetti, Tatlong KFC Original Recipe, at isang Rice. ‘Yan ang nilamon ko after ten grueling hours of racing sa aking first Enduro. And to think nu’ng nag-register ‘yung team namin, kino-convince kami ng organizer na mag-Elite kasi raw baka ma-bore lang kami sa Fun. Fun? FUN?!? Is this your idea of Fun??? Fakshet!
2. Friday night before the race kaya hindi ako naka-hindi sa gimik (isang birthday, at isang despedida) kaya halos dalawang oras lang ang tulog ko. Pagkagising bike agad sa bahay ng teammate kong si JJ kung saan naki-sleepover na rin si Ina. Alalang-alala pa’ko kasi walang lumalabas sa hydration pack ko! ‘Yun pala, wala pang butas ‘yung tube (hehe bago kasi).
3. Six-thirty pa lang andun na kami sa Eastwood, kasama ng iba pa naming baliw na kaibigang naghahanap ng sakit ng katawan. Eto ngang si Hannah ni hindi nagpa-tune-up ng bike: dumating na flat ang bike at nawawala ang turnilyong nagkakabit ng gears sa frame. Ang galeng, ‘di ba? Pero nasulusyunan din. Ang hindi ko lang maintindihan kung bakit hindi nasulusyunan ‘yung pagka-late ng host. Sabi siya raw ang dahilan kung bakit hindi nakapag-start on time. D’yos ko! Nag-announce-announce lang naman siya ng mga bagay-bagay na alam na namin at nag-lead ng time synchronization in a trained-sa-call-center twang, sana naghatak na lang sila ng mga nagtatrabahong fresh grad sa Eastwood, noh! O kaya si Illac (or as the host referred to him, “Mr. Diaz”).
4. Choose a short team name. ‘Yan ang mai-advise ko sa mga first time racers. First time kasi naming mag-race as a team, although si Ina nakapag-Puerto Carrera na, ako ka-team ko dati ang nasirang Halina Perez sa Extra Challenge Rizal Adventure Race. Eh, since pare-pareho kaming nagda-Dragonboat, pinili naming tawagin ang sarili naming “Load Pa’Yan!” (a dragonboat race command which means “Mga bakla, natatalo na tayo, lakasan n’yo ang pagsagwan kaya! Try n’yo lang!”) Sa una maganda siyang battlecry pero kapag nagmamadali ka, mahaba-haba siyang sulatin sa passport, at i-log ng mga marshals kasi pinapaulit pa nila lagi pangalan namin. Hay! Sana nga we opted for O.A.A (for Ocampo, Agapay, Aquino) and pronounced Oh-Ey-Ha (emphasis on the second syllable) kaso nakornihan kami kasi parang high school barkada na initials namin! Yuck! So ano ang best team name? Next time Team X na kami. Astig pa. O kaya Team ! O, ‘di ba! Exclamation point lang, simpleng isulat pero ang lakas ng impact! Intimidating! Shet!
5. Ang maganda raw sa non-sequential thing is makikita talaga ‘yung kanya-kanyang diskarte ng mga teams. Everybody has a chance. Parang marathong na iba-iba ang ruta n’yo, kapag may nakasalubong ka, hindi mo alam kung leading ka o nangungulelat. Smile ka na lang para kunwari friendly ka pero sa utak mo (hehe mukhang pagod na’tong mga ‘to, kami nakakailang control points na!) Ang naririnig ko lang namang major setbacks na na-e-encounter ng mga teams e ‘yung layo ng mga control points! Pero ‘yun nga ang point ng adventure race, ‘di ba: sakit ng katawan! Ang hirap nga lang sa non-sequential racecourse mahirap siyang i-test run…kaya walang nakakumpleto sa mga stations.
6. Clue: “At the END of the rainbow, there is a pot of gold.” Ang naka-all caps END. So ang pinag-isipan namin kung North Av o Taft Station ang tinutukoy. Buti nakita ni Ina na sa instructions, we’ll ride the LRT 2 then the MRT then the LRT 1. So Taft kami. Ngayon kung naka-all caps e RAINBOW then puwede ngang GMA station ‘to. Pero hindi rin, eh. Puso na ang logo ng GMA ngayon, kaya nga Kapuso eh. :) (smiley ‘yan para walang mapikon. Hmmm…puwedeng team name ang :)
7. Pero ‘yung Centerpoint Station, na nakalagay “Location: Araneta Station.” Pinagtalunan namin kung Araneta Center o Araneta Avenue. Walang nakaisip sa’min na SM Centerpoint. :< (eto rin puwedeng team name) Que ano pang istasyon ang sinakyan natin, isa lang ang totoo, finu-fumigate pa rin nila ang train systems ng MRT at LRT dahil sa kaanghitang pinasabog natin du’n!
8. Kung kelan tatapusin na lang naming ‘yung race saka pa nagpatung-patong ang mga setbacks. Parang pelikula! On our way to the last station, nabundol si JJ ng maroon FX na kolorum! UTC 716 ang plate number! Kaya kung may makita kayong FX na biyaheng Pasig-Crossing sa ganu’ng description, pakibato na lang for us! Sa susunod i-a-attach ko’yung picture ng sasakyan para alam n’yo kung ano’ng babatuhin n’yo. (Or puwede ring i-attach ko na lang ang picture ng oto ng host para ‘yun na lang targetin natin. Adventure Racers, Unite!)
9. Simula pa lang tinamaan na ng cramps sa hita at binti si JJ pero kinaya niya. (Yep, siya rin ‘yung binundol ng FX). Cute ‘to kaya sa mga gustong mag-aruga sa kanya, email n’yo lang ako for his cellphone number. We reached the Finish Line from the last station, past 8PM na. Dalawang stations, Intramuros and Fort Bonifacio, ang hindi namin nagawa. At nakapag-Last Station pa kami. Sa Eastwood, nagsisimula na ang party kaso nga lang umulan. Parang pelikula ulit. Umulan sa ending! (although ang pinagdarasal nating lahat e umulan habang init na init tayong nagbaba-bike-bike sa Kalakhang Maynila!)
10. Sabi ko talaga pagkatapos na hinding-hindi ko na gagawin ‘to. Pero ngayong nakapagpahinga na’ko, nakakain na nang sobra-sobra (post-race carbo loading hehe) at nakita kong ang ganda-ganda ng tan ko, napapa-reconsider ako. Malay n’yo magkita-kita tayo sa susunod na adventure race d’yan. Basta ba may libreng beer pagkatapos, saka hindi na ulit male-late ang host.
1. Big Mac, Fries, Spaghetti, Tatlong KFC Original Recipe, at isang Rice. ‘Yan ang nilamon ko after ten grueling hours of racing sa aking first Enduro. And to think nu’ng nag-register ‘yung team namin, kino-convince kami ng organizer na mag-Elite kasi raw baka ma-bore lang kami sa Fun. Fun? FUN?!? Is this your idea of Fun??? Fakshet!
2. Friday night before the race kaya hindi ako naka-hindi sa gimik (isang birthday, at isang despedida) kaya halos dalawang oras lang ang tulog ko. Pagkagising bike agad sa bahay ng teammate kong si JJ kung saan naki-sleepover na rin si Ina. Alalang-alala pa’ko kasi walang lumalabas sa hydration pack ko! ‘Yun pala, wala pang butas ‘yung tube (hehe bago kasi).
3. Six-thirty pa lang andun na kami sa Eastwood, kasama ng iba pa naming baliw na kaibigang naghahanap ng sakit ng katawan. Eto ngang si Hannah ni hindi nagpa-tune-up ng bike: dumating na flat ang bike at nawawala ang turnilyong nagkakabit ng gears sa frame. Ang galeng, ‘di ba? Pero nasulusyunan din. Ang hindi ko lang maintindihan kung bakit hindi nasulusyunan ‘yung pagka-late ng host. Sabi siya raw ang dahilan kung bakit hindi nakapag-start on time. D’yos ko! Nag-announce-announce lang naman siya ng mga bagay-bagay na alam na namin at nag-lead ng time synchronization in a trained-sa-call-center twang, sana naghatak na lang sila ng mga nagtatrabahong fresh grad sa Eastwood, noh! O kaya si Illac (or as the host referred to him, “Mr. Diaz”).
4. Choose a short team name. ‘Yan ang mai-advise ko sa mga first time racers. First time kasi naming mag-race as a team, although si Ina nakapag-Puerto Carrera na, ako ka-team ko dati ang nasirang Halina Perez sa Extra Challenge Rizal Adventure Race. Eh, since pare-pareho kaming nagda-Dragonboat, pinili naming tawagin ang sarili naming “Load Pa’Yan!” (a dragonboat race command which means “Mga bakla, natatalo na tayo, lakasan n’yo ang pagsagwan kaya! Try n’yo lang!”) Sa una maganda siyang battlecry pero kapag nagmamadali ka, mahaba-haba siyang sulatin sa passport, at i-log ng mga marshals kasi pinapaulit pa nila lagi pangalan namin. Hay! Sana nga we opted for O.A.A (for Ocampo, Agapay, Aquino) and pronounced Oh-Ey-Ha (emphasis on the second syllable) kaso nakornihan kami kasi parang high school barkada na initials namin! Yuck! So ano ang best team name? Next time Team X na kami. Astig pa. O kaya Team ! O, ‘di ba! Exclamation point lang, simpleng isulat pero ang lakas ng impact! Intimidating! Shet!
5. Ang maganda raw sa non-sequential thing is makikita talaga ‘yung kanya-kanyang diskarte ng mga teams. Everybody has a chance. Parang marathong na iba-iba ang ruta n’yo, kapag may nakasalubong ka, hindi mo alam kung leading ka o nangungulelat. Smile ka na lang para kunwari friendly ka pero sa utak mo (hehe mukhang pagod na’tong mga ‘to, kami nakakailang control points na!) Ang naririnig ko lang namang major setbacks na na-e-encounter ng mga teams e ‘yung layo ng mga control points! Pero ‘yun nga ang point ng adventure race, ‘di ba: sakit ng katawan! Ang hirap nga lang sa non-sequential racecourse mahirap siyang i-test run…kaya walang nakakumpleto sa mga stations.
6. Clue: “At the END of the rainbow, there is a pot of gold.” Ang naka-all caps END. So ang pinag-isipan namin kung North Av o Taft Station ang tinutukoy. Buti nakita ni Ina na sa instructions, we’ll ride the LRT 2 then the MRT then the LRT 1. So Taft kami. Ngayon kung naka-all caps e RAINBOW then puwede ngang GMA station ‘to. Pero hindi rin, eh. Puso na ang logo ng GMA ngayon, kaya nga Kapuso eh. :) (smiley ‘yan para walang mapikon. Hmmm…puwedeng team name ang :)
7. Pero ‘yung Centerpoint Station, na nakalagay “Location: Araneta Station.” Pinagtalunan namin kung Araneta Center o Araneta Avenue. Walang nakaisip sa’min na SM Centerpoint. :< (eto rin puwedeng team name) Que ano pang istasyon ang sinakyan natin, isa lang ang totoo, finu-fumigate pa rin nila ang train systems ng MRT at LRT dahil sa kaanghitang pinasabog natin du’n!
8. Kung kelan tatapusin na lang naming ‘yung race saka pa nagpatung-patong ang mga setbacks. Parang pelikula! On our way to the last station, nabundol si JJ ng maroon FX na kolorum! UTC 716 ang plate number! Kaya kung may makita kayong FX na biyaheng Pasig-Crossing sa ganu’ng description, pakibato na lang for us! Sa susunod i-a-attach ko’yung picture ng sasakyan para alam n’yo kung ano’ng babatuhin n’yo. (Or puwede ring i-attach ko na lang ang picture ng oto ng host para ‘yun na lang targetin natin. Adventure Racers, Unite!)
9. Simula pa lang tinamaan na ng cramps sa hita at binti si JJ pero kinaya niya. (Yep, siya rin ‘yung binundol ng FX). Cute ‘to kaya sa mga gustong mag-aruga sa kanya, email n’yo lang ako for his cellphone number. We reached the Finish Line from the last station, past 8PM na. Dalawang stations, Intramuros and Fort Bonifacio, ang hindi namin nagawa. At nakapag-Last Station pa kami. Sa Eastwood, nagsisimula na ang party kaso nga lang umulan. Parang pelikula ulit. Umulan sa ending! (although ang pinagdarasal nating lahat e umulan habang init na init tayong nagbaba-bike-bike sa Kalakhang Maynila!)
10. Sabi ko talaga pagkatapos na hinding-hindi ko na gagawin ‘to. Pero ngayong nakapagpahinga na’ko, nakakain na nang sobra-sobra (post-race carbo loading hehe) at nakita kong ang ganda-ganda ng tan ko, napapa-reconsider ako. Malay n’yo magkita-kita tayo sa susunod na adventure race d’yan. Basta ba may libreng beer pagkatapos, saka hindi na ulit male-late ang host.
POWER BARKADA IN SAGADA
KAKAIBANG TRIP. Nagsimula kay Thea ang idea. Sabi niya mag-Sagada raw kami this weekend. Umoo naman ako agad kasi I’ve more time in my hands since Starstruck ended. Sunod na nayaya si Sheila. Briningap ang idea sa Launching ni Ryan-ni-Carlo sa Seafood Wharf at mukhang naengganyo naman du’n si Roy.
The week leading to the Sagada trip, excited na nag-surf ng more information about Sagada si Thea. Nag-text-text naman ako ng ilang UPM about it. Si Val din nakuhanan ng mga valuable tips. Pero kahit wala talaga kaming alam about Sagada, go na go na kami. Except perhaps kay Roy nu’ng simula, OK lang kami sa idea na this is a trip “to the unknown.”
JIMMY BONTOC. The original plan was to leave for Baguio Friday night. When I asked a friend about the best way to get to Sagada from Baguio, she said the best way is to take this obscure bus that leaves from the road between St. Luke’s and Trinity College. That same afternoon, Roy and I ventured into the wooded residential area behind Trinity College looking for this bus na walang istasyon. Nahanap naman namin (malapit siya sa Mr. Suave’s Gym) at nakapag-reserve ng seats for the next day.
The bus leaves for Bontoc 8:30PM so ang usapan 6:30 magkikita-kita sa Panay. Around 7PM dumating na’ko. A few minutes after si Roy. Then si Thea na medyo nangarag dahil buong araw daw siyang walang ginagawa sa office tapos nang maga-alas-sais na ay biglang natambakan siya ng projects. As usual si Sheila na lang ang wala. May 6PM meeting siya na nag-promise siyang eexitan after an hour.
Unexpectedly, dumating si Sheila 7:30PM sa Panay. Nahatid pa kami ni Sherwin sa bus. Sa totoo lang, the small bus parked in that not-so-common area added to the magic of the trip. Para siyang The Knight Bus o kaya ‘yung Platform 9¾ sa Harry Potter. Parang bus na konti lang ang pinapagpaalaman. At lahat ng masuwerteng makasakay, makakapunta sa isang enchanted place.
Naghihintay na lang kaming lumarga ang bus, eh, biglang nag-text pa ang Noynoy kay Thea. Andu’n daw siya sa tapat ng bahay namin. Kebs ni Thea kay Saguisag. Papunta siya kay Jimmy BONTOC!
MAGANDANG SIMULA. After twelve hours, narating din namin ang Bontoc. Most noticeable sa biyahe ang pagdaan sa Banaue kung saan walang kiyeme talaga akong nagmukhang turista’t tumayo sa bus para masilip ang 8th Wonder of the World. Na-disappoint ako sa simula kasi sobrang dami ng bahay sa gilid ng highway kaya nao-obstruct ang view ko pero meron pala talagang part sa bandang taas na tinatawag na “real view of Banaue” at du’n kitang-kita mo talaga ang nakakamanghang beauty nito. Naalala ko tuloy ‘yung sabi ng British volunteer ng GK: Sabi niya the Banaue Rice Terraces is far better than the Pyramids of Egypt because it was made by Bayanihan, not slavery.
Sa Bontoc ay agad naman naming nahanap ang jeep that will take us to Sagada. Isang oras na lang andu’n na kami! Dito sa sakayan ng jeep nakita ko ang isang aparisyon!
A young man, chinito, maputi, rosy cheeks, about 5’10” tall, lean na parang swimmer. May funky, edgy, layer-layer hairdo na naka-padapa. Naka-blue and white striped sweater at napapansin kong nangingiti-ngiti siya sa maingay na kulitan namin nina Thea, Roy at Sheila. Ang cute-cute niya talaga! Tawag ko sa kanya Japanese Boy kasi mukha talaga siyang Japanese Boy hihi!
ST. JOSEPH. Bumpy at dusty ang daan paakyat ng Sagada pero OK lang. We’re going to Sagada. At pagdating namin du’n, the place didn’t under-deliver from all expectations. I would imagine it was how Baguio would look like back when it wasn’t the sprawling, cosmopolitan city that it is now. It’s the right mix of rustic charm and just enough amenities to make it comfortable enough to live in.
Agad kaming nag-register sa Tourist Information Center kung saan nagbayad kami ng P10 each bilang tourist fee. Tapos nag-check-in na kami sa highly recommended St. Joseph Inn. Kumuha kami ng dalawang kuwarto at P150/head. Kung marami tayo next time puwede na tayong mag-cottage at P1500/night.
Pagkatapos ay nag-brunch kami sa isa pang highly recommended place, ang Yoghurt House. Dito namin unang na-experience ang sarap ng pagkain sa Sagada. Lahat fresh na fresh, lahat manamis-namis. Habang naghihintay ng inorder namin I can’t stop raving about Japanese Boy. Mahal ko na siya at this point. At parang aparisyong nakita ko siyang dumaan sa labas!
At bigla akong pinagalitan ng Roy. Gusto niya eh lumabas ako ng Yoghurt House, habulin si Japanese Boy at yayain siyang mag-lunch with house. Sa totoo lang, hindi ko naman nakita ‘yung point dahil satisfied na’ko na nakita ko siya. You don’t have to act on everything you feel, ‘di ba? Halos hindi pa humuhupa ang diskusyon nang pumasok sa Yoghurt House si Japanese Boy!
Ewan ko kung anong pumasok sa’kin pero the moment na tumingin sa’kin si Japanese Boy (kasi nakaharap ang upuan ko sa pinto), eh, nag-hi ako agad sa kanya. Niyaya namin siyang umupo with us. At nang malaman naming mag-isa lang siya, eh, niyaya na namin siyang sumama with us. Hindi ko na alam kung ano’ng nararamdaman ko nito. It was also at this moment na na-realize ko ang isang fact about Japanese Boy na apparently matagal nang alam nina Sheila, Thea at Roy. Japanese pala talaga siya. Yuuji. That’s his name. Ri. ‘Yan ang tawag niya sa’kin! “Ri! Ri! Aishite Masu!” I’m in love!!!
TO THE BATCAVE! After kumain, hindi ko na pinakawalan si Yuuji. Sinama na namin siya sa Sumaguing Cave. Hinanap namin si Dangwa, ang highly recommended guide naman na may alam pa kung saan puwede kumuha ng jutes. Pero ang sagot sa’kin ng nasa Tourist Information Center, “I’m sorry but Dangwa is drunk.” O, ‘di ba? Small town na small town!
Si Manong Egbert ang naging guide namin. Like most natives of Sagada, he talked to us in English. And like a trained guide, he knows conversational Japanese for my Yuuji. Short jeepney ride from the town proper ang cave. At sa tuktok ng jeep pa kami sumakay! Adventurous talaga ang drama namin. Meron pa kaming nadaananang version nila ng Banaue Rice Terraces na maganda rin!
Sa entrance, parang ordinary lang ‘yung cave. Gray stones all over tapos may inukit na silang steps pababa. Pero after the briefing namangha na talaga kami sa cave na itoh!
Bukod sa gasera ni Egbert at headlamp ko, wala nang ibang source of light sa cave. Madilim na talaga as you go further down the cave (around 150m daw ang lalim nito). Kapag lumingon ka nga sa mga nadaanan mo na, pitch-black na ang makikita mo. Inside the cave, pinaiwan na ang lahat ng gamit namin at mga sapatos. Pinili namin ang rutang tatawid ng tubig not knowing what it would entail. At talaga naming exploration ang naganap. May super-cold water kaming nilulusong, bumabaging-baging pa kami sa mga taling sadyang nilagay na ng mga guides para mas madali ang pag-navigate sa cave.
The trip ended in a dip sa pool inside the cave. Ang sarap-sarap!
From the Cave, nilakad na lang namin papunta sa Masferre Café. Dito kakaibang sarap na naman ang naranasan namin.
IN MASFERRENES. Sa halagang P90 meron na’kong sinigang na isang buong bangus at punung-puno na ng gulay. Heavenly din ang bagnet, pinakbet at Masferre Choco na inorder namin. Aliw naman si Yuuji sa Banana Catsup. Aliw naman ako sa kanilang homemade chili sauce gawa sa tinadtad na green labuyo at vinegar and oil. Bumili nga’ko ng isang bote, eh.
MAY MENINGGO BA SA SAGADA? ‘Yan ang tanong ni Roy sa’kin the day before we left. Typical Roy, ‘di ba? Naaning-aning daw ang mommy niya. In fact, paalis na lang siya ay nag-text pa ito sa kanya ng, “Do you think your invincible?” At least mas naiintindihan na natin kung saan nagmula ang ganyang ugali ni Roy.
Tiyak na naaning-aning talaga ang mommy ni Roy kung nalaman niyang from Sagada ay pumunta kaming Baguio the next day. 1PM ang last trip from Sagada. At mantakin n’yong pitong oras ang biyahe to Baguio! Photofinish pa ang pagsakay namin ni Roy sa bus kasi nag-sidetrip pa kami sa Hanging Coffins ng 12NN.
Around 12NN kasi sumakay na kami sa bus. Nag-milk shake ang girls na masakit na masakit na talaga ang katawan from the caving adventure the day before. Nag-decide namang mamili si Roy ng love charm. Ako naman thinking I don’t need it since Yuuji said I was “guwapo” a few minutes after being formally introduced, decided to explore the Echo Valley and catch a glimpse of the Hanging Coffins.
Sumunod naman si Roy sa’kin at binaba pa namin ang bundok para lang makalapit sa Hanging Coffins. 12:45 na nang marating namin ang fascinating traditional “cemetery” kaya kinailangan naming tumakbo pabalik ng bus.
Sa Baguio ay sinundo kami ni Uncle ni Thea, daddy ni MJ. Pinakain na naman kami ng masasarap at ginimik pa kami sa Alberto’s. San Mig Light, tofu at hip-hop music from Eyes Box ang aming send-off party. Tuloy, ang aming 11:40 departure naging 1:10 haha! Pero enjoy naman.
Five hours after nasa Maynila na kami.
At ngayon, sinusubukan kong namnamin ulit ang buong experience by writing this down. Kahit malayo, sigurado akong babalik-balikan ko ang Sagada. Tama ‘yung isa kong kaibigan, bitin ang isang weekend para sa ganu’n ka-enchanting na lugar.
The week leading to the Sagada trip, excited na nag-surf ng more information about Sagada si Thea. Nag-text-text naman ako ng ilang UPM about it. Si Val din nakuhanan ng mga valuable tips. Pero kahit wala talaga kaming alam about Sagada, go na go na kami. Except perhaps kay Roy nu’ng simula, OK lang kami sa idea na this is a trip “to the unknown.”
JIMMY BONTOC. The original plan was to leave for Baguio Friday night. When I asked a friend about the best way to get to Sagada from Baguio, she said the best way is to take this obscure bus that leaves from the road between St. Luke’s and Trinity College. That same afternoon, Roy and I ventured into the wooded residential area behind Trinity College looking for this bus na walang istasyon. Nahanap naman namin (malapit siya sa Mr. Suave’s Gym) at nakapag-reserve ng seats for the next day.
The bus leaves for Bontoc 8:30PM so ang usapan 6:30 magkikita-kita sa Panay. Around 7PM dumating na’ko. A few minutes after si Roy. Then si Thea na medyo nangarag dahil buong araw daw siyang walang ginagawa sa office tapos nang maga-alas-sais na ay biglang natambakan siya ng projects. As usual si Sheila na lang ang wala. May 6PM meeting siya na nag-promise siyang eexitan after an hour.
Unexpectedly, dumating si Sheila 7:30PM sa Panay. Nahatid pa kami ni Sherwin sa bus. Sa totoo lang, the small bus parked in that not-so-common area added to the magic of the trip. Para siyang The Knight Bus o kaya ‘yung Platform 9¾ sa Harry Potter. Parang bus na konti lang ang pinapagpaalaman. At lahat ng masuwerteng makasakay, makakapunta sa isang enchanted place.
Naghihintay na lang kaming lumarga ang bus, eh, biglang nag-text pa ang Noynoy kay Thea. Andu’n daw siya sa tapat ng bahay namin. Kebs ni Thea kay Saguisag. Papunta siya kay Jimmy BONTOC!
MAGANDANG SIMULA. After twelve hours, narating din namin ang Bontoc. Most noticeable sa biyahe ang pagdaan sa Banaue kung saan walang kiyeme talaga akong nagmukhang turista’t tumayo sa bus para masilip ang 8th Wonder of the World. Na-disappoint ako sa simula kasi sobrang dami ng bahay sa gilid ng highway kaya nao-obstruct ang view ko pero meron pala talagang part sa bandang taas na tinatawag na “real view of Banaue” at du’n kitang-kita mo talaga ang nakakamanghang beauty nito. Naalala ko tuloy ‘yung sabi ng British volunteer ng GK: Sabi niya the Banaue Rice Terraces is far better than the Pyramids of Egypt because it was made by Bayanihan, not slavery.
Sa Bontoc ay agad naman naming nahanap ang jeep that will take us to Sagada. Isang oras na lang andu’n na kami! Dito sa sakayan ng jeep nakita ko ang isang aparisyon!
A young man, chinito, maputi, rosy cheeks, about 5’10” tall, lean na parang swimmer. May funky, edgy, layer-layer hairdo na naka-padapa. Naka-blue and white striped sweater at napapansin kong nangingiti-ngiti siya sa maingay na kulitan namin nina Thea, Roy at Sheila. Ang cute-cute niya talaga! Tawag ko sa kanya Japanese Boy kasi mukha talaga siyang Japanese Boy hihi!
ST. JOSEPH. Bumpy at dusty ang daan paakyat ng Sagada pero OK lang. We’re going to Sagada. At pagdating namin du’n, the place didn’t under-deliver from all expectations. I would imagine it was how Baguio would look like back when it wasn’t the sprawling, cosmopolitan city that it is now. It’s the right mix of rustic charm and just enough amenities to make it comfortable enough to live in.
Agad kaming nag-register sa Tourist Information Center kung saan nagbayad kami ng P10 each bilang tourist fee. Tapos nag-check-in na kami sa highly recommended St. Joseph Inn. Kumuha kami ng dalawang kuwarto at P150/head. Kung marami tayo next time puwede na tayong mag-cottage at P1500/night.
Pagkatapos ay nag-brunch kami sa isa pang highly recommended place, ang Yoghurt House. Dito namin unang na-experience ang sarap ng pagkain sa Sagada. Lahat fresh na fresh, lahat manamis-namis. Habang naghihintay ng inorder namin I can’t stop raving about Japanese Boy. Mahal ko na siya at this point. At parang aparisyong nakita ko siyang dumaan sa labas!
At bigla akong pinagalitan ng Roy. Gusto niya eh lumabas ako ng Yoghurt House, habulin si Japanese Boy at yayain siyang mag-lunch with house. Sa totoo lang, hindi ko naman nakita ‘yung point dahil satisfied na’ko na nakita ko siya. You don’t have to act on everything you feel, ‘di ba? Halos hindi pa humuhupa ang diskusyon nang pumasok sa Yoghurt House si Japanese Boy!
Ewan ko kung anong pumasok sa’kin pero the moment na tumingin sa’kin si Japanese Boy (kasi nakaharap ang upuan ko sa pinto), eh, nag-hi ako agad sa kanya. Niyaya namin siyang umupo with us. At nang malaman naming mag-isa lang siya, eh, niyaya na namin siyang sumama with us. Hindi ko na alam kung ano’ng nararamdaman ko nito. It was also at this moment na na-realize ko ang isang fact about Japanese Boy na apparently matagal nang alam nina Sheila, Thea at Roy. Japanese pala talaga siya. Yuuji. That’s his name. Ri. ‘Yan ang tawag niya sa’kin! “Ri! Ri! Aishite Masu!” I’m in love!!!
TO THE BATCAVE! After kumain, hindi ko na pinakawalan si Yuuji. Sinama na namin siya sa Sumaguing Cave. Hinanap namin si Dangwa, ang highly recommended guide naman na may alam pa kung saan puwede kumuha ng jutes. Pero ang sagot sa’kin ng nasa Tourist Information Center, “I’m sorry but Dangwa is drunk.” O, ‘di ba? Small town na small town!
Si Manong Egbert ang naging guide namin. Like most natives of Sagada, he talked to us in English. And like a trained guide, he knows conversational Japanese for my Yuuji. Short jeepney ride from the town proper ang cave. At sa tuktok ng jeep pa kami sumakay! Adventurous talaga ang drama namin. Meron pa kaming nadaananang version nila ng Banaue Rice Terraces na maganda rin!
Sa entrance, parang ordinary lang ‘yung cave. Gray stones all over tapos may inukit na silang steps pababa. Pero after the briefing namangha na talaga kami sa cave na itoh!
Bukod sa gasera ni Egbert at headlamp ko, wala nang ibang source of light sa cave. Madilim na talaga as you go further down the cave (around 150m daw ang lalim nito). Kapag lumingon ka nga sa mga nadaanan mo na, pitch-black na ang makikita mo. Inside the cave, pinaiwan na ang lahat ng gamit namin at mga sapatos. Pinili namin ang rutang tatawid ng tubig not knowing what it would entail. At talaga naming exploration ang naganap. May super-cold water kaming nilulusong, bumabaging-baging pa kami sa mga taling sadyang nilagay na ng mga guides para mas madali ang pag-navigate sa cave.
The trip ended in a dip sa pool inside the cave. Ang sarap-sarap!
From the Cave, nilakad na lang namin papunta sa Masferre Café. Dito kakaibang sarap na naman ang naranasan namin.
IN MASFERRENES. Sa halagang P90 meron na’kong sinigang na isang buong bangus at punung-puno na ng gulay. Heavenly din ang bagnet, pinakbet at Masferre Choco na inorder namin. Aliw naman si Yuuji sa Banana Catsup. Aliw naman ako sa kanilang homemade chili sauce gawa sa tinadtad na green labuyo at vinegar and oil. Bumili nga’ko ng isang bote, eh.
MAY MENINGGO BA SA SAGADA? ‘Yan ang tanong ni Roy sa’kin the day before we left. Typical Roy, ‘di ba? Naaning-aning daw ang mommy niya. In fact, paalis na lang siya ay nag-text pa ito sa kanya ng, “Do you think your invincible?” At least mas naiintindihan na natin kung saan nagmula ang ganyang ugali ni Roy.
Tiyak na naaning-aning talaga ang mommy ni Roy kung nalaman niyang from Sagada ay pumunta kaming Baguio the next day. 1PM ang last trip from Sagada. At mantakin n’yong pitong oras ang biyahe to Baguio! Photofinish pa ang pagsakay namin ni Roy sa bus kasi nag-sidetrip pa kami sa Hanging Coffins ng 12NN.
Around 12NN kasi sumakay na kami sa bus. Nag-milk shake ang girls na masakit na masakit na talaga ang katawan from the caving adventure the day before. Nag-decide namang mamili si Roy ng love charm. Ako naman thinking I don’t need it since Yuuji said I was “guwapo” a few minutes after being formally introduced, decided to explore the Echo Valley and catch a glimpse of the Hanging Coffins.
Sumunod naman si Roy sa’kin at binaba pa namin ang bundok para lang makalapit sa Hanging Coffins. 12:45 na nang marating namin ang fascinating traditional “cemetery” kaya kinailangan naming tumakbo pabalik ng bus.
Sa Baguio ay sinundo kami ni Uncle ni Thea, daddy ni MJ. Pinakain na naman kami ng masasarap at ginimik pa kami sa Alberto’s. San Mig Light, tofu at hip-hop music from Eyes Box ang aming send-off party. Tuloy, ang aming 11:40 departure naging 1:10 haha! Pero enjoy naman.
Five hours after nasa Maynila na kami.
At ngayon, sinusubukan kong namnamin ulit ang buong experience by writing this down. Kahit malayo, sigurado akong babalik-balikan ko ang Sagada. Tama ‘yung isa kong kaibigan, bitin ang isang weekend para sa ganu’n ka-enchanting na lugar.
KANO ANG GUMAGAYA SA ATIN
I am convinced na pinapanood ng American TV producers ang Philippine programs. Unfortunately, kapag binabanggit ko’to para na ring ni-reveal kong nakakausap ko ang Birhen. This has not discouraged me at all from pursuing my theory. Hindi naman kasi talaga malayo na tumingin ang Amerika sa Pilipinas para sa new ideas hindi lang for their TV programs but also for their movies just as we watch foreign shows for inspiration. Siguro lang masyadong far-fetch pa para sa karamihan ang idea na kagaya-gaya ang Pinoy lalo pa’t lumaki tayo sa isang bansang mahilig mag-malign sa sarili niya. ‘Di iilan ang naniniwalang may kultura tayo ng panggagaya.
Ang una kong clue from believeing this is Hollywood’s fascination with Crouching Tiger, Hidden Dragon. It’s a great film, no doubt, pero para sa’ting Asians it’s not exactly a new concept. Bata pa lang ako nakakakita na’ko ng mga breathtaking kung fu action sequences at flying, costumed fighters sa mga pelikula nina Jackie Chan at sa Sunday Chinese Variety Show sa Channel 9. Pero after Crouching Tiger, halos lahat na ng Hollywood movies nasisingitan ng kung fu-like action sequences kahit pa hindi tungkol sa martial arts ang pelikula (e.g. ang fight scene sa playground nina Ben Affleck at Jennifer Garner sa Daredevil). Kung ginagaya nila ang mga Instik, hindi malayong tumingin pa sila sa ibang Asian countries for inspiration. Imposibleng dedmahin nila ang Pinoy films. It’s a little known fact na isang dahilan kung bakit napaddap dito sina Cameron Macintosh para magpa-audition for Miss Saigon ay dahil napanood nila ang isang Lino Brocka film na meron daw “haunting music.” They figured there must be enormous musical talent in a country that can create such sounds, they came here and the rest is history.
Ngayon mababakas ang Regal sa mga pelikula ng mga Kano. Bigla na lang sumasayaw sina Reese Witherspoon sa Senate Building sa Legally Blonde 2. At considerably mas mahaba at bongga ang sayaw na’to compared sa dance sequence sa first Legally Blonde. Proof na naging mas daring na sila with the dances after watching Pinoy films, probably Maricel Soriano doing “Shake Body, Body Dancer.” Si Jennifer Lopez din bigla na lang kumanta with the maids sa Maid In Manhattan. Come to think of it, hindi ba Pinoy na Pinoy ang plot na isang mayamang lalake na mai-in-love sa maid? Siyempre Hollywood had to make it a Four Seasons Hotel Maid para ma-Americanize ‘yung kuwento.
While one can argue na probably sa Bollywood nakuha ng Hollywood ang dance sequences, baka sa Chasing Liberty ko kayo puwedeng ma-convince. This Mandy Moore starrer used the all-too-Pinoy full song music video to move its little story forward. Sa Bollywood ang songs and dances mostly composed for the film, pero sa Pilipinas madalas existing o sikat na song ang ginagamit. Ganu’n din sa Chasing Liberty. At never before makikita sa isang Hollywood film ang device na isang music video ng isang buong kanta.
While you may not be completely convinced, you cannot deny the remotest possibility that we can inspire their ideas. Shortly after 30 Days came out on GMA, Fear Factor had its “Second Chance Fear Factor” kung saan ang mga natalo na dati ay pinag-compete ulit…Next time you watch American TV shows and movies, watch out for hints of the Pinoy idea in them.
I guess, gusto ko rin i-advocate na hindi tayo manggagaya. Oftentimes, what we are quick to accuse as panggagaya is but a natural adaptation of a good idea into the Filipino setting. Just as architects must visit other buildings, or artists should study the Masters, media producers must be open to what the world is showing to continually improve their products. Tigilan na sana ang pangungutya sa creativity natin. Did we ever accuse America of copying Facifica Falayfay when they did Mrs. Doubtfire? Wonder Woman as spin-off ni Darna? Simon Cowell as a mere embodiment of The Tanghalan ng Kampeon gong?
If ultimately I shall be proven wrong for proposing this Filipino Inspiration Theory, it wouldn’t matter just as long as matanggap nating original at creative din tayong mga Pilipino.
***
Dagdag lang, napanood ko ang Star Wars Revenge of the Sith. At parang Marcos na Marcos ang character ng Chancellor. Gumawa siya ng gulo to justify his dictatorship at nang finally naging totally greedy na siya, inisyu niya sa military ang Execute Order 66. Naligpit tuloy ang mga humaharang sa kanyang ambisyon. Execute Order? Sounds like Executive Order, ‘di ba?
Ang una kong clue from believeing this is Hollywood’s fascination with Crouching Tiger, Hidden Dragon. It’s a great film, no doubt, pero para sa’ting Asians it’s not exactly a new concept. Bata pa lang ako nakakakita na’ko ng mga breathtaking kung fu action sequences at flying, costumed fighters sa mga pelikula nina Jackie Chan at sa Sunday Chinese Variety Show sa Channel 9. Pero after Crouching Tiger, halos lahat na ng Hollywood movies nasisingitan ng kung fu-like action sequences kahit pa hindi tungkol sa martial arts ang pelikula (e.g. ang fight scene sa playground nina Ben Affleck at Jennifer Garner sa Daredevil). Kung ginagaya nila ang mga Instik, hindi malayong tumingin pa sila sa ibang Asian countries for inspiration. Imposibleng dedmahin nila ang Pinoy films. It’s a little known fact na isang dahilan kung bakit napaddap dito sina Cameron Macintosh para magpa-audition for Miss Saigon ay dahil napanood nila ang isang Lino Brocka film na meron daw “haunting music.” They figured there must be enormous musical talent in a country that can create such sounds, they came here and the rest is history.
Ngayon mababakas ang Regal sa mga pelikula ng mga Kano. Bigla na lang sumasayaw sina Reese Witherspoon sa Senate Building sa Legally Blonde 2. At considerably mas mahaba at bongga ang sayaw na’to compared sa dance sequence sa first Legally Blonde. Proof na naging mas daring na sila with the dances after watching Pinoy films, probably Maricel Soriano doing “Shake Body, Body Dancer.” Si Jennifer Lopez din bigla na lang kumanta with the maids sa Maid In Manhattan. Come to think of it, hindi ba Pinoy na Pinoy ang plot na isang mayamang lalake na mai-in-love sa maid? Siyempre Hollywood had to make it a Four Seasons Hotel Maid para ma-Americanize ‘yung kuwento.
While one can argue na probably sa Bollywood nakuha ng Hollywood ang dance sequences, baka sa Chasing Liberty ko kayo puwedeng ma-convince. This Mandy Moore starrer used the all-too-Pinoy full song music video to move its little story forward. Sa Bollywood ang songs and dances mostly composed for the film, pero sa Pilipinas madalas existing o sikat na song ang ginagamit. Ganu’n din sa Chasing Liberty. At never before makikita sa isang Hollywood film ang device na isang music video ng isang buong kanta.
While you may not be completely convinced, you cannot deny the remotest possibility that we can inspire their ideas. Shortly after 30 Days came out on GMA, Fear Factor had its “Second Chance Fear Factor” kung saan ang mga natalo na dati ay pinag-compete ulit…Next time you watch American TV shows and movies, watch out for hints of the Pinoy idea in them.
I guess, gusto ko rin i-advocate na hindi tayo manggagaya. Oftentimes, what we are quick to accuse as panggagaya is but a natural adaptation of a good idea into the Filipino setting. Just as architects must visit other buildings, or artists should study the Masters, media producers must be open to what the world is showing to continually improve their products. Tigilan na sana ang pangungutya sa creativity natin. Did we ever accuse America of copying Facifica Falayfay when they did Mrs. Doubtfire? Wonder Woman as spin-off ni Darna? Simon Cowell as a mere embodiment of The Tanghalan ng Kampeon gong?
If ultimately I shall be proven wrong for proposing this Filipino Inspiration Theory, it wouldn’t matter just as long as matanggap nating original at creative din tayong mga Pilipino.
***
Dagdag lang, napanood ko ang Star Wars Revenge of the Sith. At parang Marcos na Marcos ang character ng Chancellor. Gumawa siya ng gulo to justify his dictatorship at nang finally naging totally greedy na siya, inisyu niya sa military ang Execute Order 66. Naligpit tuloy ang mga humaharang sa kanyang ambisyon. Execute Order? Sounds like Executive Order, ‘di ba?
All About Ratings
Sometime last year, Edward, a young Broadcasting major in UP asked me about ratings. Here’s what I emailed him. Baka may matutunan din kayo.
Hindi rin ako expert pero here’s what I know from the Creatives point of view…
1. ANO ANG RATINGS?
Ratings is the data gathered that indicates the amount of viewership a program receives. Kumbaga sa pelikula, eto ang ticket sales. Pero since libre ang TV, ratings na lang ang magsasabi kung bumenta ba ang isang TV show o hinde.
Pero actually two-fold ang data na’to. ‘Yung ratings at audience share. Ratings is the number of viewers you got compared to the number of people na merong access sa telebisyon. Ang audience share naman ang number ng nanood as against sa number ng taong nagbukas ng TV at the time na pinapalabas ang programa whose viewership we are measuring. Example, sa buong Pilipinas merong sampung tao at bawat isang may tig-iisang TV. Nu’ng palabas ang Marina sa TV, 4 sa mga tao ang hindi nagbukas ng TV. Tapos sa anim na nagbukas, tatlo ang nanood ng Marina. Therefore ang Rating ng Marina ay 30% (3 out of possible 10 kasi); at ang Audience Share niya ay 50% (3 out of the total 6).
2. PAANO MINE-MEASURE ANG RATINGS
Ngayon ang dalawang pinagkukunan ng Ratings ng mga networks ay mga independent companies na AGB at ACNielsen. Marami pa d’yang nagme-measure ng ratings pero eto ang dalawang ginagamit ng industry. Sa Pilipinas din mas pinapahalagahan ang Metro Manila ratings kasi ‘yan ang tinitignan ng mga advertisers who presume that their most important market is in the capital region. Manila-centric talaga ang society natin.
Ang alam ko merong sample audience (napag-aralan na’yan sa CR 101, ‘di ba? Kung paano kumuha ng sample) at ‘yung ang sinu-survey. Puwedeng nire-require silang gumawa ng diary detailing their TV viewing habits, meron ding interview ng kanilang researchers, at meron ding hi-tech machine na nagmo-monitor kung anong channel ang pinapanood.
3. GAANO KA-IMPORTANTE ANG RATINGS?
The importance of ratings varies from program to program, from network to network even. For government stations like PTV it is not as important siguro kasi meron naman silang regular funding from the government. Pero sa mga privately owned networks like ABS-CBN and GMA, importante ‘yan kasi ‘yan ang pambenta nila sa mga advertisers. “Our ratings are up, meaning more people are tuned in, so more will see your ads, and more will buy your product, so buy airtime from us.”
4. HOW DOES RATINGS AFFECT PROGRAMMING?
I’m presuming na when we talk about Programming, it’s the Content of the shows (the type of shows, the topics discussed, the artistas in it, etc.) and the Timeslot (the programming grid, sked, etc.). Malaki ang effect ng ratings sa programming.
Ang pinaka-basic ganito: If the program does not rate, it will be re-formmated until it does. If it still doesn’t rate (or it rates but not as much as projected), it will be cancelled at papalitan ng feeling ng network ay mas magre-rate. Kapag hindi mabenta ang hamburger mo, ibahin mo ang timpla hanggang sa mabenta mo siya. Pero kung wala pa ring bumibili o konti lang, aba! Spaghetti na lang kaya ibenta mo.
A. Ratings Affect the Types of New Programs Shown. Wala nang nanonood sa RPN nu’ng 90’s until pinalabas nila ang Mexican telenovela-dubbed-in-Fillipino “La Traidora.” People started watching, lalo na nang sumunod ang “Marimar.” The bigger networks noticed the shift in the ratings so they started importing more Mexican telenovelas in hopes of winning the ratings war. And the Mexican telenovela trend is born. ‘Yan din ang nangyari sa gameshow trend (Who Wants, Weakest Link, GKNB?). At ang reality-TV fad ngayon (Extra Challenge, Starstruck, SCQ)
B. Ratings Determine Who We See On TV. Ang mga artistang madalas mong makita sa TV in prominent roles are mga artistang tinatawag na “rater,” meaning they draw in the viewers. Bakit maraming naiinis kay Kris pero hindi siya mawala-wala sa TV? Ngayon rater si Carmina kaya siya sinama sa Sis at host pa siya ng All About You. Ang mga artistant raters ngayon ay sina Sarah Geronimo, Jolina, Judy Ann, Piolo, Aiza Seguerra, Lucy Torres.
C. Ratings Affect the Format of Existing Shows. Even existing programs have to maintain their ratings for them to continue existing. Nang nag-tagalog ang latenight newscast na GMA Network News at naging Saksi, ni-reformat ang longest-running English news broadcast na The World Tonight. Nang nakatayo na ang newscasters sa GMA, tumayo na rin ang ABS-CBN. Nu’ng nabuo ang Back2Back2Back SOP nagkaroon din ng similar portion ang ASAP.
D. Ratings Affect the Content of Programs. When TV Patrol revolutionized newscast ‘yun na ang naging mold ng other newscasts. Tagalog. Mas maraming aksyon at kontrobersya. Kung nag-rate sa Maalalaa Mo Kaya ang buhay ng isang bakla, for example, malamang buhay din ng bakla ang ipapalabas ng Magpakailanman sa susunod.
E. Ratings Affect the Program’s Timeslot. Nu’ng pinalabas ang “Daisy Siete” after siya ng Eat Bulaga. Eh, ang taas ng ratings so nilipat siya sa primetime. There it did not perform as well as expected so binalik siya. Ibig-sabihin wala sa gabi ang audience niya. Ganyan din ang “Sarah the Teen Princess.” Primetime dati ngayon pinanglalaban na sa umaga.
F. Ratings Affect What Program is Shown in a Timeslot. Nu’ng nagsimulang mag-rate ang TGIS sa Saturday afternoon timeslot, dinagsa na ang timeslot na’yon ng mga teen programs. Dati si Helen Vela ang namamayagpag d’yan, eh. Hanggang ngayon, teen programs na ang nilalagay d’yan.
Marami pa’kong gustong i-share pero dito na lang muna. Pagod na’ko, eh. Just text me if you have questions. 0918-602-8140.
Hindi rin ako expert pero here’s what I know from the Creatives point of view…
1. ANO ANG RATINGS?
Ratings is the data gathered that indicates the amount of viewership a program receives. Kumbaga sa pelikula, eto ang ticket sales. Pero since libre ang TV, ratings na lang ang magsasabi kung bumenta ba ang isang TV show o hinde.
Pero actually two-fold ang data na’to. ‘Yung ratings at audience share. Ratings is the number of viewers you got compared to the number of people na merong access sa telebisyon. Ang audience share naman ang number ng nanood as against sa number ng taong nagbukas ng TV at the time na pinapalabas ang programa whose viewership we are measuring. Example, sa buong Pilipinas merong sampung tao at bawat isang may tig-iisang TV. Nu’ng palabas ang Marina sa TV, 4 sa mga tao ang hindi nagbukas ng TV. Tapos sa anim na nagbukas, tatlo ang nanood ng Marina. Therefore ang Rating ng Marina ay 30% (3 out of possible 10 kasi); at ang Audience Share niya ay 50% (3 out of the total 6).
2. PAANO MINE-MEASURE ANG RATINGS
Ngayon ang dalawang pinagkukunan ng Ratings ng mga networks ay mga independent companies na AGB at ACNielsen. Marami pa d’yang nagme-measure ng ratings pero eto ang dalawang ginagamit ng industry. Sa Pilipinas din mas pinapahalagahan ang Metro Manila ratings kasi ‘yan ang tinitignan ng mga advertisers who presume that their most important market is in the capital region. Manila-centric talaga ang society natin.
Ang alam ko merong sample audience (napag-aralan na’yan sa CR 101, ‘di ba? Kung paano kumuha ng sample) at ‘yung ang sinu-survey. Puwedeng nire-require silang gumawa ng diary detailing their TV viewing habits, meron ding interview ng kanilang researchers, at meron ding hi-tech machine na nagmo-monitor kung anong channel ang pinapanood.
3. GAANO KA-IMPORTANTE ANG RATINGS?
The importance of ratings varies from program to program, from network to network even. For government stations like PTV it is not as important siguro kasi meron naman silang regular funding from the government. Pero sa mga privately owned networks like ABS-CBN and GMA, importante ‘yan kasi ‘yan ang pambenta nila sa mga advertisers. “Our ratings are up, meaning more people are tuned in, so more will see your ads, and more will buy your product, so buy airtime from us.”
4. HOW DOES RATINGS AFFECT PROGRAMMING?
I’m presuming na when we talk about Programming, it’s the Content of the shows (the type of shows, the topics discussed, the artistas in it, etc.) and the Timeslot (the programming grid, sked, etc.). Malaki ang effect ng ratings sa programming.
Ang pinaka-basic ganito: If the program does not rate, it will be re-formmated until it does. If it still doesn’t rate (or it rates but not as much as projected), it will be cancelled at papalitan ng feeling ng network ay mas magre-rate. Kapag hindi mabenta ang hamburger mo, ibahin mo ang timpla hanggang sa mabenta mo siya. Pero kung wala pa ring bumibili o konti lang, aba! Spaghetti na lang kaya ibenta mo.
A. Ratings Affect the Types of New Programs Shown. Wala nang nanonood sa RPN nu’ng 90’s until pinalabas nila ang Mexican telenovela-dubbed-in-Fillipino “La Traidora.” People started watching, lalo na nang sumunod ang “Marimar.” The bigger networks noticed the shift in the ratings so they started importing more Mexican telenovelas in hopes of winning the ratings war. And the Mexican telenovela trend is born. ‘Yan din ang nangyari sa gameshow trend (Who Wants, Weakest Link, GKNB?). At ang reality-TV fad ngayon (Extra Challenge, Starstruck, SCQ)
B. Ratings Determine Who We See On TV. Ang mga artistang madalas mong makita sa TV in prominent roles are mga artistang tinatawag na “rater,” meaning they draw in the viewers. Bakit maraming naiinis kay Kris pero hindi siya mawala-wala sa TV? Ngayon rater si Carmina kaya siya sinama sa Sis at host pa siya ng All About You. Ang mga artistant raters ngayon ay sina Sarah Geronimo, Jolina, Judy Ann, Piolo, Aiza Seguerra, Lucy Torres.
C. Ratings Affect the Format of Existing Shows. Even existing programs have to maintain their ratings for them to continue existing. Nang nag-tagalog ang latenight newscast na GMA Network News at naging Saksi, ni-reformat ang longest-running English news broadcast na The World Tonight. Nang nakatayo na ang newscasters sa GMA, tumayo na rin ang ABS-CBN. Nu’ng nabuo ang Back2Back2Back SOP nagkaroon din ng similar portion ang ASAP.
D. Ratings Affect the Content of Programs. When TV Patrol revolutionized newscast ‘yun na ang naging mold ng other newscasts. Tagalog. Mas maraming aksyon at kontrobersya. Kung nag-rate sa Maalalaa Mo Kaya ang buhay ng isang bakla, for example, malamang buhay din ng bakla ang ipapalabas ng Magpakailanman sa susunod.
E. Ratings Affect the Program’s Timeslot. Nu’ng pinalabas ang “Daisy Siete” after siya ng Eat Bulaga. Eh, ang taas ng ratings so nilipat siya sa primetime. There it did not perform as well as expected so binalik siya. Ibig-sabihin wala sa gabi ang audience niya. Ganyan din ang “Sarah the Teen Princess.” Primetime dati ngayon pinanglalaban na sa umaga.
F. Ratings Affect What Program is Shown in a Timeslot. Nu’ng nagsimulang mag-rate ang TGIS sa Saturday afternoon timeslot, dinagsa na ang timeslot na’yon ng mga teen programs. Dati si Helen Vela ang namamayagpag d’yan, eh. Hanggang ngayon, teen programs na ang nilalagay d’yan.
Marami pa’kong gustong i-share pero dito na lang muna. Pagod na’ko, eh. Just text me if you have questions. 0918-602-8140.
Ang Values sa TV
Eto po’y sinulat ko nu’ng nagsusulat pa’ko sa Starstruck 2 at kasagsagan ng Reality TV bansa.
“This instrument can teach, it can illuminate - yes, and it can even inspire. But it can do so only to the extent that humans are determined to us it to those ends.”
(Edward R. Murrow)
***
Meron na namang bagong reality TV show. “Born Diva.” Singing competition where the contestants have to undergo cosmetic surgery. Nai-imagine ko na naman ang criticisms d’yan! “Ano na lang values ang tinuturo n’yan? Na it’s not about the talent, it’s beauty?!?”
As a child, my television viewing was monitored and controlled by my parents. As a Broadcasting student, I analyzed the content of programs and studied its impact to the audience and the community. At ngayong nagsusulat na nga ako, at nakakarinig ako ng mga pagpuna sa mga values na ipinapakita sa TV, para na’kong baliw na ita-try na sagutin ang tanong na kay tagal ko nang narinig sa parents ko, sa mga kaklase ko, sa mga propesor, sa mga kaibigan, sa mga kritiko’t moralista, at maging sa sarili ko: “Bakit ba ganyan ang ipinapalabas sa TV?”
Bilang manunulat sa telebisyon, naniniwala akong I HAVE TO PLEASE MY AUDIENCE. ‘Yan din ang pinakapayak na sagot sa tanong. Kapag maraming nanonood sa sinulat ko – na makikita ko sa ratings – na-fulfill ko ‘yung value ko na’yon. Kapag konti lang ang nanood, hindi ko sila na-please. Kayo ang pinakikinggan namin kung ano ang ipapalabas namin sa TV.
Kung minsan may mga bagay na inaakala kong dapat ninyong mapanood, pero hindi siya nagre-rate. Hindi ko muna siya gagawin. Ang priority ko ay ang majority na gusto kong ma-please. Sila ang masusunod. Kung minsan naman may mga bagay na hindi ko sigurado personally kung dapat ba nilang panoorin, pero kapag pinanood nila, ‘di sige. ‘Yan ang basehan ko kung tama pa ba ang ginagawa ko o hindi.
Patunay lamang ‘to na magkakaiba ang values natin. Ang acceptable sa’kin, maaring hindi OK sa’yo. Sa case ko na nagsusulat para sa isang free television station, majority wins. Parang kahit may ilan sa’ting ayaw si Erap at kahit malaki ang ebidensya nating he won’t be good for our country, kapag binoto siya ng marami, the minority must yield.
This is not to say, bara-bara na lang ako sa paghahain ng kung anu-ano sa inyo sa telebisyon. Personally, tinututulan ko ang mga episodes that involve Imelda Marcos, Jinggoy Estrada and the likes, especially kung parang nago-glorify sila. Pero I must admit the most I can do is boycott the tapings of such episodes. Sinasabi ko talagang hindi ko isusulat ‘yung episode. Pero kahit tinututulan ko ang mga ganitong episode sa brainstorming stage pa lang, kapag majority gusto siyang i-produce, wala na’kong magagawa. At kung marami naman ang gustong panoorin si Jinggoy (at marami nga dahil ‘yung episode na’yon was one of the highest rating for that season of Sis) ‘yun ang importante.
As for other things, I’ve always been a very liberal person regarding most controversial issues kaya minsan may mga bagay na sinasabi ng iba na unacceptable sa TV na OK lang naman sa’king ipakita ko, isusulat ko pa! Let the audience decide.
***
“I believe we can use television for incredible changes, but only to the extent that people demand it.” (Oprah Winfrey, TV Guide, 1995)
“This instrument can teach, it can illuminate - yes, and it can even inspire. But it can do so only to the extent that humans are determined to us it to those ends.”
(Edward R. Murrow)
***
Meron na namang bagong reality TV show. “Born Diva.” Singing competition where the contestants have to undergo cosmetic surgery. Nai-imagine ko na naman ang criticisms d’yan! “Ano na lang values ang tinuturo n’yan? Na it’s not about the talent, it’s beauty?!?”
As a child, my television viewing was monitored and controlled by my parents. As a Broadcasting student, I analyzed the content of programs and studied its impact to the audience and the community. At ngayong nagsusulat na nga ako, at nakakarinig ako ng mga pagpuna sa mga values na ipinapakita sa TV, para na’kong baliw na ita-try na sagutin ang tanong na kay tagal ko nang narinig sa parents ko, sa mga kaklase ko, sa mga propesor, sa mga kaibigan, sa mga kritiko’t moralista, at maging sa sarili ko: “Bakit ba ganyan ang ipinapalabas sa TV?”
Bilang manunulat sa telebisyon, naniniwala akong I HAVE TO PLEASE MY AUDIENCE. ‘Yan din ang pinakapayak na sagot sa tanong. Kapag maraming nanonood sa sinulat ko – na makikita ko sa ratings – na-fulfill ko ‘yung value ko na’yon. Kapag konti lang ang nanood, hindi ko sila na-please. Kayo ang pinakikinggan namin kung ano ang ipapalabas namin sa TV.
Kung minsan may mga bagay na inaakala kong dapat ninyong mapanood, pero hindi siya nagre-rate. Hindi ko muna siya gagawin. Ang priority ko ay ang majority na gusto kong ma-please. Sila ang masusunod. Kung minsan naman may mga bagay na hindi ko sigurado personally kung dapat ba nilang panoorin, pero kapag pinanood nila, ‘di sige. ‘Yan ang basehan ko kung tama pa ba ang ginagawa ko o hindi.
Patunay lamang ‘to na magkakaiba ang values natin. Ang acceptable sa’kin, maaring hindi OK sa’yo. Sa case ko na nagsusulat para sa isang free television station, majority wins. Parang kahit may ilan sa’ting ayaw si Erap at kahit malaki ang ebidensya nating he won’t be good for our country, kapag binoto siya ng marami, the minority must yield.
This is not to say, bara-bara na lang ako sa paghahain ng kung anu-ano sa inyo sa telebisyon. Personally, tinututulan ko ang mga episodes that involve Imelda Marcos, Jinggoy Estrada and the likes, especially kung parang nago-glorify sila. Pero I must admit the most I can do is boycott the tapings of such episodes. Sinasabi ko talagang hindi ko isusulat ‘yung episode. Pero kahit tinututulan ko ang mga ganitong episode sa brainstorming stage pa lang, kapag majority gusto siyang i-produce, wala na’kong magagawa. At kung marami naman ang gustong panoorin si Jinggoy (at marami nga dahil ‘yung episode na’yon was one of the highest rating for that season of Sis) ‘yun ang importante.
As for other things, I’ve always been a very liberal person regarding most controversial issues kaya minsan may mga bagay na sinasabi ng iba na unacceptable sa TV na OK lang naman sa’king ipakita ko, isusulat ko pa! Let the audience decide.
***
“I believe we can use television for incredible changes, but only to the extent that people demand it.” (Oprah Winfrey, TV Guide, 1995)
KILALANIN ANG UP DRAGONBOAT TEAM
here's a "commissioned" article about the team for the philippine dragonboat federation newsletter.
ARE YOU READY FOR UP
The University of the Philippines Dragonboat Team has the most stringent admission qualification among all the rowing clubs in the country. To even be considered for membership, one must first pass the UPCAT.
Can you just imagine how difficult it would be to be expected to engage in the physically strenuous sport of dragonboat rowing while discussing the geo-political impact of the Beijing economy to the sport as it is practiced in the country? Or computing the force you must exert and the corresponding paddling frequency in a split-second call to increase an 89.6% rowing load given the volume of water you must mobilize? How about debating the pantomic accuracy of the uniform textile as opposed to the electronically generated design? Simply put, at the risk of sounding rather academically elitist, a non-Mensa level paddler just cannot successfully assimilate into the UPDT.
O! Kinaya n’yo ‘yon? Kung hinde, ‘wag kayong mag-alala. Nakainom lang siguro ng Marikina River water ang nagsulat nito kaya ganyan. Anyway, 1993 pa nabuo ang UP Dragonboat Team. Actually, UP Dragonboat Rowing Team pa nga tawag sa’min nu’n kaya lang, recently, ‘yung mga taga-Sports Science sa’min eh in-argue na dragonboat is a paddling sport, not rowing. (Nerds!) Kaya ayun umikli na name namin. Napansin n’yo ba’yon? Eh, kung dagdagan namin ng P ang simula ng pangalan namin, mapapansin n’yo na kaya?
Moving on. The UPDT is among the few clubs that has successfully maintained both a Women’s and a Men’s Crew. Pinaka-happy ‘yung Mixed Crew kasi parang UP ang bangka kapag ganu’n – happy mix ng iba’t ibang tao: mga artists at mga artista, may heartthrobs at may ding pinandidirihan sa campus, merong athletes at merong makati pa sa athlete’s foot.
Kaya naman sa mga pagkakataong kinakarir namin ang pagsagwan, eh, nagbubunga naman ng saya. Tulad na lang ng mga international races sa Australia (’99 – Silver), Myanmar (’97- Bronze), Singapore (’98 – Silver) at Thailand (’99 – Silver). From the Boracay Dragon Run Regattas in the past two years, UPDT has collected two Golds, a silver and three bronze medals.
Marami pa kaming gustong ikuwento tungkol sa katangi-tanging team na nag-eensayo sa ilog, ang isa sa mga naunang naka-master ng standing row, at ng pinakamahusay na university paddling team. Pero these things are better witnessed and experienced than read. Sabi nga ng mala-diwata naming presidenteng si Monica (na weakness ang matatangkad, gentlemanly at smart guys): UP and all that jazz!
ARE YOU READY FOR UP
The University of the Philippines Dragonboat Team has the most stringent admission qualification among all the rowing clubs in the country. To even be considered for membership, one must first pass the UPCAT.
Can you just imagine how difficult it would be to be expected to engage in the physically strenuous sport of dragonboat rowing while discussing the geo-political impact of the Beijing economy to the sport as it is practiced in the country? Or computing the force you must exert and the corresponding paddling frequency in a split-second call to increase an 89.6% rowing load given the volume of water you must mobilize? How about debating the pantomic accuracy of the uniform textile as opposed to the electronically generated design? Simply put, at the risk of sounding rather academically elitist, a non-Mensa level paddler just cannot successfully assimilate into the UPDT.
O! Kinaya n’yo ‘yon? Kung hinde, ‘wag kayong mag-alala. Nakainom lang siguro ng Marikina River water ang nagsulat nito kaya ganyan. Anyway, 1993 pa nabuo ang UP Dragonboat Team. Actually, UP Dragonboat Rowing Team pa nga tawag sa’min nu’n kaya lang, recently, ‘yung mga taga-Sports Science sa’min eh in-argue na dragonboat is a paddling sport, not rowing. (Nerds!) Kaya ayun umikli na name namin. Napansin n’yo ba’yon? Eh, kung dagdagan namin ng P ang simula ng pangalan namin, mapapansin n’yo na kaya?
Moving on. The UPDT is among the few clubs that has successfully maintained both a Women’s and a Men’s Crew. Pinaka-happy ‘yung Mixed Crew kasi parang UP ang bangka kapag ganu’n – happy mix ng iba’t ibang tao: mga artists at mga artista, may heartthrobs at may ding pinandidirihan sa campus, merong athletes at merong makati pa sa athlete’s foot.
Kaya naman sa mga pagkakataong kinakarir namin ang pagsagwan, eh, nagbubunga naman ng saya. Tulad na lang ng mga international races sa Australia (’99 – Silver), Myanmar (’97- Bronze), Singapore (’98 – Silver) at Thailand (’99 – Silver). From the Boracay Dragon Run Regattas in the past two years, UPDT has collected two Golds, a silver and three bronze medals.
Marami pa kaming gustong ikuwento tungkol sa katangi-tanging team na nag-eensayo sa ilog, ang isa sa mga naunang naka-master ng standing row, at ng pinakamahusay na university paddling team. Pero these things are better witnessed and experienced than read. Sabi nga ng mala-diwata naming presidenteng si Monica (na weakness ang matatangkad, gentlemanly at smart guys): UP and all that jazz!
TINAMAAN NG KIDLAT
subok sa fiction writing. inspired by the up dragonboat team nang nagte-train kami nu'ng friday at kumikidlat-kidlat.
TINAMAAN NG KIDLAT
Tahimik na nagbanlaw ang team matapos ang training. Hindi tulad ng dati na kahit laspag na ang katawan sa matinding ensayo ay nakukuha pa rin ng bawat isa na makipagbiruan at makipagharutan. Karamihan ng Men’s nagkukumpulan sa may pangalawang cubicle sa taas. Hinahayaan lang nilang rumaragasa ang tubig mula sa gripong ‘di na mapigilan ang pag-uwas ng tubig. (Dahil na rin inalis ang pihitan nito kaya mahirap isara, lalo pa ngayong madulas na’ng mga kamay nila sa pagsasabon).
Si Christel tahimik lang na nagsasabon sa may labas ng cubicle. Sumenyas lang si Rey at agad naman niyang inabot ang Safeguard dito. Sunod namang tahimik na nagsabon ng kilikili si Rey. Halos lahat may sariling mundo talaga. Si Danny at si August hindi na nga hinusto ang pagbabanlaw, eh. Nagpalit lang yata tapos kinalagan na ang pagkakakadena ng mga bike nila. Ni wala nang goodbye-goodbye.
Sa baba, parang mga tulalang gaga rin ang mga Women’s sa kanilang pagbibihis. Ang kaninang usapan ng dinner sa bangka eh parang hindi na fina-follow-up ngayon. Parang gusto na lang nilang lahat magsarili. Basta ibang klase ‘tong training na’to. Never pa nilang na-experience ang ganito.
Nagkasama-sama pa rin sa kotse ang mga usual na nakikisabay. Si Ainee kay Jiddu. Si Beck kay Micko. Si Claire kay Monica. Parang automatic na naman ang carpool assignment na’to kaya hindi na masyado kinailangan ng pangungusap. Basta ang sasabay, sumakay na lang sa kotse. Tapos larga na agad.
Bandang Sta. Lucia, wala nang sakay si Monica. At bigla siyang natauhan sa mga pangyayari. Pero hindi siya sure kung nangyari nga ba talaga. Shet! Totoo ba’yon? Hindi niya alam. Sa sasakyan may mga pagkakataon na gusto niyang i-bring-up ‘yung topic pero pinpigilan lang niya ang sarili niya kasi natatakot siya sa magiging sagot. May mga times din na nahuhuli niyang tulalang nakadungaw sa bintana si Claire. Natatawa pa nga siya nu’ng una kasi naalala n’ya nu’ng sa Tagaytay na hinaluan ng jutes ang pasta ni Claire at nabangag ‘to. Pero ngayon alam niyang may ibang tama si Claire. At pati siya tinamaan. Shet! Totoo ba’to. Ma-traffic sa may bandang Junction. At gusto n’yang i-text si Diane para makasiguro na tama ang naalala niya at hindi lang isang wild imagination. Pero tulad ng naramdaman niya kanina nu’ng sakay pa niya sina Claire. Natatakot siya sa magiging reply ni Diane.
Sa pa-uphill mula Barangka papuntang Katipunan ang perfect time para makapag-isa with their own thoughts sina Danny, August, Teng, at TJ (Isla). Hindi gaano trapik pero damang-dama ni August na iba ang pace ng pagpepedal nila kumpara sa daloy ng mga kotse at kaskaserong Montalban jeeps. Tang ina! Napamura si August sa sarili. Iba ‘to. Iba ‘to!!!
Sa mga bumibiyahe papuntang Cubao, hindi lang iilan ang nakapansin sa kidlat na halos tumama lang sa gilid ng kalsada. Pero imbes na galing sa langit, parang horizontal ang direksyon ng mala-kidlat na ilaw, sumusunod sa pa-uphill na terrain ng daan mula Barangka papuntang Katipunan.
Nawirduhan na rin si Jhun nu’ng namalayan na lang niyang tahimik nang nakaupo ang lahat sa bangka. Ang huli niyang alaala eh sumisigaw ng quick pull quick drive si Danny at tinodo na niya ang pagsagwan niya nang naka-standing position. Ilang araw na lang at regatta na naman at kulang pa rin sa synchronization ang team pagdating sa tayo. Umaambun-ambon nu’n. Kumukulog-kidlat pa. Nagkakatakutan na nga kasi delikado nga naman ang posisyon nilang nasa ilog habang kumikidlat.
Pagdating niya sa Celebrity Sports para sa kanyang night shift, parang buo na sa kanya kung ano ba ang nangyari. Palibhasa tahimik at observant, mas nauna niyang natanggap ang mga pangyayari kesa sa ibang madadaldal sa team. Inisip niyang testingin ang teorya niya. Kumuha siya ng isang tasang tubig. Hindi niya alam exactly kung paano gagawin pero kung tama ang mga napapanood niya sa TV, simple lang ‘to. Tinuro niya ang kanyang hintuturo sa tubig. At inisip niyang kelangan niyang mag-concentrate nang konti. Pero it happened at almost at an instant. Inisip pa lang niya, nangyari na. Ang isang tasang tubig, naging one cup of hot water!
Ds s so weird. Malinaw ang text ni Pen. Pero hindi alam ni Monica ang isasagot niya. I know!!! Nag-text back naman agad si Micko. At mas weird, complete words ang tinayp niya sa write message. Para kasing hindi mae-ecompass ‘yung feelings niya kapag shinort-cut. Nag-scroll down si Monica to read the rest of Pen’s message. Gan2 pala ang feeling ng matamaan ng kidlat.
Medyo sparked ang team these past few days. Fresh from their wins and defeats sa 2005 Boracay Dragon Run International Race, parang natauhan ang team na they need to work more if they really want to achieve more. The UP Dragonboat Team was the best performing Manila team during the 2004 Boracay Regatta. Ngayon ni hindi umabot sa Finals ang Men’s Team. At ang Women’s Team naman although nanalo ng ginto sa 250m eh nasulutan pa ng Boracay Team sa 500m Finals. Lalong nayanig ang team nang muling masulutan ng Ginto ang Women’s sa Atienza Cup the week after the Boracay Race. Ang Men’s hindi na naman nakatungtong ng Finals kahit wala na ang malalakas na military at Boracay Teams.
From their Team Planning Session sa Tagaytay, ay napag-agreehan nilang karirin ang buong taon na’to. Muli nilang bubuhayin ang UP Dragonboat Team! Napag-agreehan nila ‘yan kahit laseng na laseng at sabog na sabog silang lahat. In fairness, pinapanindigan naman nila. Araw-araw silang nagte-train sa Marikina Riverbanks dahil two weeks na lang ay 1st Leg na ng PDBF (Philippine Dragonboat Federation) Regatta.
Sa karamihan sa kanilang naandu’n din sa Boracay, fascinating ang transition na’to ng Summer into Tag-ulan. While hindi na sila ganu’n kadaling nauuhaw unlike nu’ng buong April na araw-araw silang nagte-train sa napakainit na panahon, iba pa rin ang pakiramdam ng lumalamig na simoy ng hangin. Madalas makulimlim at umaambun-ambon. This Friday, extra sungit ang weather. Lumalakas ang ulan tapos biglang mawawala, Maya-maya uulan na naman. Bandang mga 7 PM na nang talagang sumungit na ang panahon. Hindi naman ganu’n kalakas ang ulan (actually halos hindi nga umuulan) pero panay ang kulog at kidlat. At talaga namang nakakasindak ang mga kidlat. Kasi nga nasa Lighting Belt ang Marikina.
Pero dinedma muna nila ang kidlat. Quick pull! Quick drive! Sige! Sige! Sunod naman ang buong bangka sa directions ni Danny. Patapos na ang training at nakatayo na silang sumasagwan. Next thing they know, may malakas na kulog. May biglang umilaw. Biglang uminit! And everything just went blank. Hindi nila alam exactly kung gaano katagal after nu’ng nagkamalay na sila. Pero parang matagal-tagal din kasi totally calm na ang tubig at ang bangka sa may gitna ng ilog. Buti na lang hindi tumaob ang bangka. Intact pa naman silang lahat. Medyo parang hilo lang. Tumayo si Danny muli sa harapan ng bangka mula sa pagkakaupo niya. May konting panghihina sa kanyang tuhod. Parang lampang-lampa siya. Stand by! Grinab nila ang sagwan. Parang hindi sanay bumaluktot ng mga daliri nila habang gina-grasp ang shaft ng oars. May kirot sa mga joints nila. Pero nakasunod naman sila nang nag-call na ng Oars Up! That’s it for the day.
Tahimik din sa kotse ni Jiddu. Minsan siyang lumingon kay Ainee at parang malayo rin ang iniisip nito. Hindi na lang niya itutuloy ang gusto na niyang tanungin kanina pa. He just kept his eyes on the road. Pero kahit gawin n’ya ‘yon, na-discover niya na kung i-shift niya nang konti to the right ang paningin niya, maaaninag niya ang reflection ni Ainee sa windshield. God! Ang cute niya! Inalis niya ang kanang kamay niya sa manibela para kumambyo. Pero sa halip na stick ang naabot niya, natamaan pa ng kanang kamay niya ang kaliwang kamay ni Ainee. The moment they touched, Jiddu retreated his hand and he sharply turned his head to his passenger. Nagkatitigan sila. Ainee looks as shocked as he is.
The next day, parang walang nangyari. Deadma lang ang mga tao. Pero at least parang balik sa normal na naman ang team. Nagkukuwentuhan, nag-aasaran habang naghihintay sa steps kung saan sila nagkikita-kita. Tumakbo naman sina Micko at Claire T. Nauna nang tumakbo si August, Teng at Noel Stroke. Si Tonton din yata tumakbo. Anyway, around 5:10pm halos lahat sila are back at the steps. Normally, that would be around the time na bumabalik ang mga tumakbo. Pero parang around 5pm na sila nang mag-decide tumakbo, eh. Still, parang nagkaroon ng unwritten rule na ‘wag na lang nilang pag-usapan ang anumang nangyayari.
Then nag-start na nga ang training. Si Janet ang nanguna with her new and improved warm-up calisthenics. Nag-line-up. Kinuha ang sagwan. Binaba ang bangka. Nag-load. Nag-body twist. At nag-call ng warm-up hanggang simbahan. Ewan pero parang up until this time it seemed that things were actually back to normal. That is until nag-call si Danny ng twenty power longs. And then it happened. Kumidlat na naman! Ang akala nilang maali-aliwalas na weather eh biglang nag-iba. Storm clouds started to form. Almost instantly nagdilim ang paligid at biglang sunud-sunod na kulog ang narinig nila. Gumaan at bumilis ang glide ng baby blue MCF boat. Halatang nag-load talaga lahat. Pero kahit tutok ang lahat sa paglakas ng pag-row, pansin na pansin nila ang pag-iba ng klima. Pagbilang ni Danny ng six, nadama na rin ng mga wala kahapon ang kakaibang pag-init ng tubig. Para silang napapaso na hindi. At mula sa tubig, paakyat sa sagwan, parang may pumapasok na kung anong energy na sa una’y bumigla’t nagpahina sa kanila, Para silang lantang-lanta. Pero makatapos lang ang ilang iglap ay balik na naman ang lakas nila sa pagpa-power longs. Mali, actually, mas matindi pa sa lakas nila kanina. Kung anuman ang nawala sa kanila nu’ng ilang saglit na may nag-jolt sa kanila, eh parang sinoli sa kanila ng hundredfolds. Six! Eight! Loooong!
Tumuloy ang ensayo. Medyo murderous ang program. Dalawang 800m na may injections every 200 meters. Tapos 2 600m na may injections ulit. Tapos dalawang 500m race course na last kick. Tapos dalawang 500m na may tayo. Pauwi naramdaman ni Danny na kaya pa ng team na mag-practice ng starts. Tapos row home na sila. Tapos inakyat muli ang bangka. Huddle. Announcements. Solian ng sagwan. Lakad papuntang steps. 6:30pm nagbabanlaw na sila. Isang oras lang silang nag-train. Isang oras.
Nagkayayaan ang Men’s na mag-Chicken Boy. Tara! Si Christel ang nanguna. Agad namang umoo ang marami.
Sina Danny kating-kati nang mag-bike. Sagot ko kape pagkatapos! Sigaw ni Jhun.
Ainee, sabay ka na sa’kin. Yaya ni Jiddu. Nagulat si Ainee sa pinakitang openness nito. At sumunod na siya sa papunta sa Civic ni Jiddu. Naka-smile pa ang dalawang nag-drive away to Chickenboy.
Dama ng buong team ang electricity.
_____________________________
rey_agapay@yahoo.co.uk 30 may 2005
TINAMAAN NG KIDLAT
Tahimik na nagbanlaw ang team matapos ang training. Hindi tulad ng dati na kahit laspag na ang katawan sa matinding ensayo ay nakukuha pa rin ng bawat isa na makipagbiruan at makipagharutan. Karamihan ng Men’s nagkukumpulan sa may pangalawang cubicle sa taas. Hinahayaan lang nilang rumaragasa ang tubig mula sa gripong ‘di na mapigilan ang pag-uwas ng tubig. (Dahil na rin inalis ang pihitan nito kaya mahirap isara, lalo pa ngayong madulas na’ng mga kamay nila sa pagsasabon).
Si Christel tahimik lang na nagsasabon sa may labas ng cubicle. Sumenyas lang si Rey at agad naman niyang inabot ang Safeguard dito. Sunod namang tahimik na nagsabon ng kilikili si Rey. Halos lahat may sariling mundo talaga. Si Danny at si August hindi na nga hinusto ang pagbabanlaw, eh. Nagpalit lang yata tapos kinalagan na ang pagkakakadena ng mga bike nila. Ni wala nang goodbye-goodbye.
Sa baba, parang mga tulalang gaga rin ang mga Women’s sa kanilang pagbibihis. Ang kaninang usapan ng dinner sa bangka eh parang hindi na fina-follow-up ngayon. Parang gusto na lang nilang lahat magsarili. Basta ibang klase ‘tong training na’to. Never pa nilang na-experience ang ganito.
Nagkasama-sama pa rin sa kotse ang mga usual na nakikisabay. Si Ainee kay Jiddu. Si Beck kay Micko. Si Claire kay Monica. Parang automatic na naman ang carpool assignment na’to kaya hindi na masyado kinailangan ng pangungusap. Basta ang sasabay, sumakay na lang sa kotse. Tapos larga na agad.
Bandang Sta. Lucia, wala nang sakay si Monica. At bigla siyang natauhan sa mga pangyayari. Pero hindi siya sure kung nangyari nga ba talaga. Shet! Totoo ba’yon? Hindi niya alam. Sa sasakyan may mga pagkakataon na gusto niyang i-bring-up ‘yung topic pero pinpigilan lang niya ang sarili niya kasi natatakot siya sa magiging sagot. May mga times din na nahuhuli niyang tulalang nakadungaw sa bintana si Claire. Natatawa pa nga siya nu’ng una kasi naalala n’ya nu’ng sa Tagaytay na hinaluan ng jutes ang pasta ni Claire at nabangag ‘to. Pero ngayon alam niyang may ibang tama si Claire. At pati siya tinamaan. Shet! Totoo ba’to. Ma-traffic sa may bandang Junction. At gusto n’yang i-text si Diane para makasiguro na tama ang naalala niya at hindi lang isang wild imagination. Pero tulad ng naramdaman niya kanina nu’ng sakay pa niya sina Claire. Natatakot siya sa magiging reply ni Diane.
Sa pa-uphill mula Barangka papuntang Katipunan ang perfect time para makapag-isa with their own thoughts sina Danny, August, Teng, at TJ (Isla). Hindi gaano trapik pero damang-dama ni August na iba ang pace ng pagpepedal nila kumpara sa daloy ng mga kotse at kaskaserong Montalban jeeps. Tang ina! Napamura si August sa sarili. Iba ‘to. Iba ‘to!!!
Sa mga bumibiyahe papuntang Cubao, hindi lang iilan ang nakapansin sa kidlat na halos tumama lang sa gilid ng kalsada. Pero imbes na galing sa langit, parang horizontal ang direksyon ng mala-kidlat na ilaw, sumusunod sa pa-uphill na terrain ng daan mula Barangka papuntang Katipunan.
Nawirduhan na rin si Jhun nu’ng namalayan na lang niyang tahimik nang nakaupo ang lahat sa bangka. Ang huli niyang alaala eh sumisigaw ng quick pull quick drive si Danny at tinodo na niya ang pagsagwan niya nang naka-standing position. Ilang araw na lang at regatta na naman at kulang pa rin sa synchronization ang team pagdating sa tayo. Umaambun-ambon nu’n. Kumukulog-kidlat pa. Nagkakatakutan na nga kasi delikado nga naman ang posisyon nilang nasa ilog habang kumikidlat.
Pagdating niya sa Celebrity Sports para sa kanyang night shift, parang buo na sa kanya kung ano ba ang nangyari. Palibhasa tahimik at observant, mas nauna niyang natanggap ang mga pangyayari kesa sa ibang madadaldal sa team. Inisip niyang testingin ang teorya niya. Kumuha siya ng isang tasang tubig. Hindi niya alam exactly kung paano gagawin pero kung tama ang mga napapanood niya sa TV, simple lang ‘to. Tinuro niya ang kanyang hintuturo sa tubig. At inisip niyang kelangan niyang mag-concentrate nang konti. Pero it happened at almost at an instant. Inisip pa lang niya, nangyari na. Ang isang tasang tubig, naging one cup of hot water!
Ds s so weird. Malinaw ang text ni Pen. Pero hindi alam ni Monica ang isasagot niya. I know!!! Nag-text back naman agad si Micko. At mas weird, complete words ang tinayp niya sa write message. Para kasing hindi mae-ecompass ‘yung feelings niya kapag shinort-cut. Nag-scroll down si Monica to read the rest of Pen’s message. Gan2 pala ang feeling ng matamaan ng kidlat.
Medyo sparked ang team these past few days. Fresh from their wins and defeats sa 2005 Boracay Dragon Run International Race, parang natauhan ang team na they need to work more if they really want to achieve more. The UP Dragonboat Team was the best performing Manila team during the 2004 Boracay Regatta. Ngayon ni hindi umabot sa Finals ang Men’s Team. At ang Women’s Team naman although nanalo ng ginto sa 250m eh nasulutan pa ng Boracay Team sa 500m Finals. Lalong nayanig ang team nang muling masulutan ng Ginto ang Women’s sa Atienza Cup the week after the Boracay Race. Ang Men’s hindi na naman nakatungtong ng Finals kahit wala na ang malalakas na military at Boracay Teams.
From their Team Planning Session sa Tagaytay, ay napag-agreehan nilang karirin ang buong taon na’to. Muli nilang bubuhayin ang UP Dragonboat Team! Napag-agreehan nila ‘yan kahit laseng na laseng at sabog na sabog silang lahat. In fairness, pinapanindigan naman nila. Araw-araw silang nagte-train sa Marikina Riverbanks dahil two weeks na lang ay 1st Leg na ng PDBF (Philippine Dragonboat Federation) Regatta.
Sa karamihan sa kanilang naandu’n din sa Boracay, fascinating ang transition na’to ng Summer into Tag-ulan. While hindi na sila ganu’n kadaling nauuhaw unlike nu’ng buong April na araw-araw silang nagte-train sa napakainit na panahon, iba pa rin ang pakiramdam ng lumalamig na simoy ng hangin. Madalas makulimlim at umaambun-ambon. This Friday, extra sungit ang weather. Lumalakas ang ulan tapos biglang mawawala, Maya-maya uulan na naman. Bandang mga 7 PM na nang talagang sumungit na ang panahon. Hindi naman ganu’n kalakas ang ulan (actually halos hindi nga umuulan) pero panay ang kulog at kidlat. At talaga namang nakakasindak ang mga kidlat. Kasi nga nasa Lighting Belt ang Marikina.
Pero dinedma muna nila ang kidlat. Quick pull! Quick drive! Sige! Sige! Sunod naman ang buong bangka sa directions ni Danny. Patapos na ang training at nakatayo na silang sumasagwan. Next thing they know, may malakas na kulog. May biglang umilaw. Biglang uminit! And everything just went blank. Hindi nila alam exactly kung gaano katagal after nu’ng nagkamalay na sila. Pero parang matagal-tagal din kasi totally calm na ang tubig at ang bangka sa may gitna ng ilog. Buti na lang hindi tumaob ang bangka. Intact pa naman silang lahat. Medyo parang hilo lang. Tumayo si Danny muli sa harapan ng bangka mula sa pagkakaupo niya. May konting panghihina sa kanyang tuhod. Parang lampang-lampa siya. Stand by! Grinab nila ang sagwan. Parang hindi sanay bumaluktot ng mga daliri nila habang gina-grasp ang shaft ng oars. May kirot sa mga joints nila. Pero nakasunod naman sila nang nag-call na ng Oars Up! That’s it for the day.
Tahimik din sa kotse ni Jiddu. Minsan siyang lumingon kay Ainee at parang malayo rin ang iniisip nito. Hindi na lang niya itutuloy ang gusto na niyang tanungin kanina pa. He just kept his eyes on the road. Pero kahit gawin n’ya ‘yon, na-discover niya na kung i-shift niya nang konti to the right ang paningin niya, maaaninag niya ang reflection ni Ainee sa windshield. God! Ang cute niya! Inalis niya ang kanang kamay niya sa manibela para kumambyo. Pero sa halip na stick ang naabot niya, natamaan pa ng kanang kamay niya ang kaliwang kamay ni Ainee. The moment they touched, Jiddu retreated his hand and he sharply turned his head to his passenger. Nagkatitigan sila. Ainee looks as shocked as he is.
The next day, parang walang nangyari. Deadma lang ang mga tao. Pero at least parang balik sa normal na naman ang team. Nagkukuwentuhan, nag-aasaran habang naghihintay sa steps kung saan sila nagkikita-kita. Tumakbo naman sina Micko at Claire T. Nauna nang tumakbo si August, Teng at Noel Stroke. Si Tonton din yata tumakbo. Anyway, around 5:10pm halos lahat sila are back at the steps. Normally, that would be around the time na bumabalik ang mga tumakbo. Pero parang around 5pm na sila nang mag-decide tumakbo, eh. Still, parang nagkaroon ng unwritten rule na ‘wag na lang nilang pag-usapan ang anumang nangyayari.
Then nag-start na nga ang training. Si Janet ang nanguna with her new and improved warm-up calisthenics. Nag-line-up. Kinuha ang sagwan. Binaba ang bangka. Nag-load. Nag-body twist. At nag-call ng warm-up hanggang simbahan. Ewan pero parang up until this time it seemed that things were actually back to normal. That is until nag-call si Danny ng twenty power longs. And then it happened. Kumidlat na naman! Ang akala nilang maali-aliwalas na weather eh biglang nag-iba. Storm clouds started to form. Almost instantly nagdilim ang paligid at biglang sunud-sunod na kulog ang narinig nila. Gumaan at bumilis ang glide ng baby blue MCF boat. Halatang nag-load talaga lahat. Pero kahit tutok ang lahat sa paglakas ng pag-row, pansin na pansin nila ang pag-iba ng klima. Pagbilang ni Danny ng six, nadama na rin ng mga wala kahapon ang kakaibang pag-init ng tubig. Para silang napapaso na hindi. At mula sa tubig, paakyat sa sagwan, parang may pumapasok na kung anong energy na sa una’y bumigla’t nagpahina sa kanila, Para silang lantang-lanta. Pero makatapos lang ang ilang iglap ay balik na naman ang lakas nila sa pagpa-power longs. Mali, actually, mas matindi pa sa lakas nila kanina. Kung anuman ang nawala sa kanila nu’ng ilang saglit na may nag-jolt sa kanila, eh parang sinoli sa kanila ng hundredfolds. Six! Eight! Loooong!
Tumuloy ang ensayo. Medyo murderous ang program. Dalawang 800m na may injections every 200 meters. Tapos 2 600m na may injections ulit. Tapos dalawang 500m race course na last kick. Tapos dalawang 500m na may tayo. Pauwi naramdaman ni Danny na kaya pa ng team na mag-practice ng starts. Tapos row home na sila. Tapos inakyat muli ang bangka. Huddle. Announcements. Solian ng sagwan. Lakad papuntang steps. 6:30pm nagbabanlaw na sila. Isang oras lang silang nag-train. Isang oras.
Nagkayayaan ang Men’s na mag-Chicken Boy. Tara! Si Christel ang nanguna. Agad namang umoo ang marami.
Sina Danny kating-kati nang mag-bike. Sagot ko kape pagkatapos! Sigaw ni Jhun.
Ainee, sabay ka na sa’kin. Yaya ni Jiddu. Nagulat si Ainee sa pinakitang openness nito. At sumunod na siya sa papunta sa Civic ni Jiddu. Naka-smile pa ang dalawang nag-drive away to Chickenboy.
Dama ng buong team ang electricity.
_____________________________
rey_agapay@yahoo.co.uk 30 may 2005